Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Υγεία>>Το άγχος στα όρια της υγείας

banner roots

Το άγχος στα όρια της υγείας
22.09.2015 | 18:31

Το άγχος στα όρια της υγείας

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Υγεία

Γράφει ο Πέτρος Κεχαγιάς
MSc Νευροψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής

Αν έχετε ακουστά την καμπύλη του άγχους, τότε θα γνωρίζετε πως πρέπει να αποφεύγετε το πολύ άγχος! Μισή κουταλιά της σούπας αρκεί!

Αυτό που φαίνεται παράλογο στην παραπάνω πρόταση δεν είναι μόνο το ότι το άγχος μετριέται σε κουταλιές, αλλά και το ότι κάποιος μπορεί να ελέγξει το άγχος που βιώνει. Απορρίπτουμε την πρώτη φράση και κρατάμε τη δεύτερη ως αληθή για να προσπαθήσουμε να την αποδείξουμε.

Το στρες είναι μία φυσιολογική αντίδραση κάθε ζωντανού οργανισμού, η οποία εκδηλώνεται όταν ο οργανισμός αυτός χάνει την ομοιόστασή του, την ισορροπία του δηλαδή στις ζωτικές του λειτουργίες. Με την εκδήλωση του στρες, το σώμα μας ετοιμάζεται για να προσπαθήσει να επαναφέρει την χαμένη ισορροπία η οποία προκλήθηκε από κάποια απειλή. Αυτή η απειλή μπορεί να είναι μία κατάσταση του περιβάλλοντος, μία συμπεριφορά ενός άλλου ατόμου, ή πολύ συχνά μία απλή σκέψη και προσδοκία. Κάποιος για παράδειγμα μπορεί να παρατηρήσει στον εαυτό του πως μόλις κάνει μία συγκεκριμένη σκέψη, τότε τα χέρια του αρχίζουν και τρέμουν, ιδρώνει, οι παλμοί του ανεβαίνουν και τα πόδια του αρχίζουν και μουδιάζουν. Για όλα αυτά τα συμπτώματα είναι υπεύθυνες συγκεκριμένες ορμόνες.

Καθώς το στρες «χαρίστηκε» από τη φύση στους οργανισμούς, ως ένα όπλο επιβίωσης, υπάρχουν καθορισμένοι μηχανισμοί μέσα στο σώμα κάθε οργανισμού που πυροδοτούν το στρες. Απλοποιημένα, οι δρόμοι του στρες είναι οι παρακάτω:

Όλα ξεκινούν από τον εγκέφαλο, το όργανο με το οποίο αντιλαμβανόμαστε, σκεφτόμαστε, συμπεριφερόμαστε. Όταν τα κέντρα του εγκεφάλου που αφορούν σε πληροφορίες που παίρνουμε μέσα από τις αισθήσεις μας ή αυτά τα κέντρα που αφορούν στη λογική σκέψη ενεργοποιηθούν από μία απειλή, τότε στέλνεται σήμα σε ένα άλλο κέντρο στα βάθη του εγκεφάλου μας, που ονομάζεται αμυγδαλή. Η αμυγδαλή τότε για να πολεμήσει την απειλή ενεργοποιεί τα «όπλα» της, εκκρίνει δηλαδή μία ορμόνη η οποία ονομάζεται CRH. Αυτή με τη σειρά της μεταφέρεται σε ένα άλλο κέντρο που ονομάζεται εγκεφαλικό στέλεχος. Η ορμόνη CRH οποία έχει παραχθεί, όπως είπαμε, από την αμυγδαλή, ως αντίδραση σε κάποια (πραγματική ή φανταστική) απειλή ταξιδεύει μέσω του νωτιαίου μυελού, και ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Παράλληλα, άλλες ορμόνες, τα γλυκοκορτικοειδή, επηρεάζουν τη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων και προετοιμάζουν το σώμα μας να αντιδράσει στην απειλή:
ή να το βάλει στα πόδια, ή καθίσει και να παλέψει.

Σε συνθήκες στρες, όταν ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα αυξάνονται οι παλμοί της καρδιάς μας, η αναπνοή μας γίνεται πιο κοφτή και το στομάχι μας σφίγγεται.
Όταν σταματήσει να υφίσταται η απειλή, σταματούν και οι μηχανισμοί ενεργοποίησης του άγχους, και έτσι χάρη σε άλλους μηχανισμούς του σώματός μας που μπορούν να καταστείλουν το στρες, ηρεμούμε.

Σε περίπτωση όμως που αυτοί οι μηχανισμοί ηρεμίας σταματήσουν να λειτουργούν σωστά για κάποιον λόγο, τότε το άτομο βρίσκεται σε μία διαρκή κατάσταση «επερχόμενης απειλής». Θα ονομάσουμε αυτή την κατάσταση «άγχος». Όπως ειπώθηκε και πιο πάνω, μία απειλή είτε είναι υπαρκτή, είτε όχι , είναι ικανή να προκαλέσει στρες και όταν το στρες γενικευτεί και μετατραπεί σε χρόνιο άγχος, τότε το άτομο μπορεί να οδηγηθεί σε καταστάσεις απελπισίας και κατάθλιψης, ή ακόμη και να παρουσιάσει προβλήματα με τη μνήμη του. Επιπλέον, πολλές μελέτες έχουν δείξει τη σύνδεση το άγχους με την υγεία του ατόμου. Οι ορμόνες του άγχους μπορούν να πλήξουν το ανοσοποιητικό σύστημα, και πιο συγκεκριμένα τα λευκά αιμοσφαίρια, οδηγώντας το άτομο πιο εύκολα σε ασθένειες, ή ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως κνησμοί, κοκκινίλες στο δέρμα, έλκη στομάχου, κ.ά. Όταν για τέτοιου είδους συμπτώματα δεν υπάρχει επαρκής ιατρική αιτιολογία, τότε συχνά αποδίδουμε τις αιτίες σε ψυχολογικούς παράγοντες, όπως το άγχος.

Όλη η παραπάνω περιγραφή έχει σα στόχο να γίνει κατανοητό πως το στρες και το άγχος δεν είναι μονοδιάστατες καταστάσεις. Το άγχος είναι χρήσιμο για να μας κινητοποιήσει ώστε να αντιδράσουμε σε μια απειλή που αντιμετωπίζουμε. Μια τέτοια απειλή μπορεί είναι ένα διαγώνισμα, μία επαγγελματική συνέντευξη, ένας θόρυβος σε έναν απόμερο δρόμο, μία ανάμνηση μιας βίαιης πράξης, η πληρωμή λογαριασμών, ένα απότομο φρενάρισμα, κ.ά.

Από την άλλη, όσο χρήσιμο μπορεί να είναι το στρες, τόσο καταστρεπτικό μπορεί να αποβεί. Ο όρος «μαθημένη απελπισία» υποδηλώνει μία κατάσταση η οποία δημιουργείται μετά από συνεχόμενες ματαιώσεις. Όταν ένα άτομο, για παράδειγμα, για να καταπολεμήσει την αγωνία του να βρει μία δουλειά, και δεν βρίσκει ικανοποιητική λύση μετά από πολλές προσπάθειες, αρχίζει να σκέφτεται πως τα πάντα είναι μάταια και καμία επιπλέον προσπάθεια δεν θα ωφελήσει. Έτσι, ενώ το άγχος παραμένει, το άτομο καταλήγει σε αδράνεια.

Μισή κουταλιά της σούπας άγχος, λοιπόν, αρκεί ώστε να έρθει ο οργανισμός μας σε μία τέτοια σωματική και νοητική κατάσταση και να ανταποκριθεί σωστά σε «απειλητικές» καταστάσεις. Το παραπάνω άγχος ενδεχομένως θα μας οδηγήσει σε ψυχολογική παράλυση.

Ωστόσο, η ικανότητα του να ρυθμίζουμε το άγχος μας δεν είναι απολύτως συνειδητή, ούτε υπάρχει κάποια βαλβίδα μέσω της οποίας μπορούμε να ελέγχουμε εάν και πότε θα παραχθούν οι ορμόνες του στρες. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζει κανείς σε ποιό επίπεδο του άγχους λειτουργεί αποτελεσματικά και σε περίπτωση που ξεπεραστεί αυτό το επίπεδο, να έχει βρει τρόπους για να αποκτήσει και πάλι την ισορροπία του. Συχνά, τέτοιοι τρόποι είναι η χρήση φαρμακευτικής αγωγής ή η ψυχοθεραπεία. Ακόμη, οι τεχνικές χαλάρωσης και συγκέντρωσης βοηθούν εξίσου σημαντικά στη προσπάθεια ρύθμισης του άγχους.

Μία απειλή, όσο φανταστική κι αν είναι, όταν βρίσκεται στο μυαλό μας γίνεται πραγματική. Μπροστά σε μία πραγματική απειλή, η φύση μας έδωσε μόνο δύο επιλογές: ή θα τρέξουμε να σωθούμε, ή θα μείνουμε να πολεμήσουμε. Η ανθρώπινη δημιουργικότητα όμως είναι ικανή για πολλά παραπάνω!

Πέτρος Κεχαγιάς
MSc Νευροψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.weebly.com

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το