Για τους ενήλικες αυτό είναι ενοχλητικό, για το παιδί είναι διασκέδαση, είναι παιχνίδι. Το παιδί με αυτό τον τρόπο εξερευνεί το περιβάλλον του, δοκιμάζει τα όρια (τα δικά του και των ενηλίκων) και διασκεδάζει. Θεωρητικά, δεν θέλουμε να αποτρέψουμε τα παιδιά από οποιαδήποτε μορφή παιχνιδιού. Πρακτικά όμως αυτό δεν συμβαίνει, γιατί αυτό το είδος παιχνιδιού μπορεί να είναι από εκνευριστικό ως επικίνδυνο. Μπορούμε όμως να δημιουργήσουμε ελεγχόμενα παιχνίδια φυσικής εξερεύνησης, φτιάχνοντας καλάθια ή κουτιά ευρετικού παιχνιδιού. Τι είναι αυτό; Δεν παίρνει πάνω από 10 λεπτά να το φτιάξουμε, χρησιμοποιώντας ένα άδειο κουτί ή καλάθι και όποιο αντικείμενο νομίζουμε ότι θα εξάψει τη φαντασία και την περιέργεια του παιδιού μας.
Η ιδέα του ευρετικού παιχνιδιού ανήκει στην ψυχολόγο Elinor Goldschmeid και σημαίνει «ανακάλυψη των ιδιοτήτων των αντικειμένων». Η ιδέα πίσω από τη θεωρία είναι πολύ απλή και παλιά. Δώστε στο παιδί ένα δώρο και θα περάσει την περισσότερη ώρα παίζοντας με το περιτύλιγμα και την κορδέλα, πάρα με το πραγματικό δώρο. Όλοι έχουμε παίξει στην κουζίνα με τις κατσαρόλες, με τα τρυπητά, με τα χωνιά, έχουμε χύσει, έχουμε ανακατέψει, έχουμε φτιάξει λασπόπιτες και τις έχουμε στολίσει με πέτρες και χόρτα.
Στο ευρετικό παιχνίδι, δίνουμε στο μωρό και το μικρό παιδί διάφορα αντικείμενα του σπιτιού ή του κήπου και παραχωρούμε χρόνο και χώρο για να τα εξερευνήσει χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις του. Μέσα στο καλάθι δεν βάζουμε τίποτα πλαστικό ή ηλεκτρονικό, καθώς αυτά μοιάζουν με τα παιχνίδια τους και τα βαριούνται γρήγορα. Μαζεύουμε 50-60 αντικείμενα και τα τοποθετούμε σε ρηχό κουτί ή καλάθι, ώστε το καθιστό μωρό να φτάνει τα πιάσει. Προσέχουμε τα αντικείμενα να μην είναι πολύ μικρά. Δίνουμε το καλάθι στο παιδί μερικές φορές την εβδομάδα, για να μη βαρεθεί, και τακτικά αλλάζουμε τα αντικείμενα. Αφήνουμε το παιδί να παίξει μόνο του, χωρίς να επεμβαίνουμε και να του δείχνουμε πώς πρέπει να χρησιμοποιεί τα κάθε αντικείμενο. Το ευρετικό παιχνίδι είναι κατάλληλο για παιδιά 18 μηνών και άνω.
Τι μπορεί να μπει στο καλάθι;
Πρέπει να υπάρχει ποικιλία αντικειμένων που θα κινητοποιήσουν όλες τις αισθήσεις και θα χρησιμεύσουν ως εργαλεία εξερεύνησης και ανάπτυξης της φαντασίας. Καλό είναι να υπάρχουν διάφορα σχήματα, υφές και υλικά, μη τοξικά, χωρίς πολύ μικρά κομμάτια. Τα περισσότερα μπορούμε να τα βρούμε στον κήπο, την παραλία και στο σπίτι. Φυσικά χρησιμοποιούμε κοινή λογική για το τι μπορεί να είναι επικίνδυνο και δεν αφήνουμε το παιδί χωρίς επιτήρηση.
Παράδειγμα υλικών
μεταλλικός αυγοδάρτης, κλειδιά, μικρό ποτιστήρι, το βραχιόλι της μαμάς, κορδέλες, κουταλάκι, ξύλινη κουτάλα, ένα παλιό cd, μια χιονόμπαλα, ένα ξύλινο αυγό, ξύλινο τρενάκι, κουδουνίστρες ή μαράκες, φελλούς, κουδούνια, μικρά τυμπανάκια, υφάσματα, χαρτί περιτυλίγματος, μικρό κατσαρολάκι, κτλ.
Με αυτό το είδος παιχνιδιού τα παιδιά μπορούν να απασχοληθούν αρκετή ώρα (ως και μία ώρα), αναπτύσσεται η φαντασία τους η προσοχή και η συγκέντρωση, η λεπτή κινητικότητα και διασκεδάζουν.