Υπάρχουν παρ’ όλα αυτά και παράγοντες που βάζουν σε κίνδυνο την εγκυμοσύνη, το έμβρυο και τη μητέρα. Κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες είναι στον έλεγχο της μητέρας και του περιβάλλοντός της και κάποιοι όχι. Ο όρος «τερατογενείς παράγοντες» αναφέρεται σε αυτούς τους παράγοντες που προκαλούν σοβαρές βλάβες στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησης και περιλαμβάνουν τις διατροφικές συνήθειες, την κατανάλωση αλκοόλ και ουσιών, τη μόλυνση του περιβάλλοντος και του κάπνισμα(NCHS, 2000). Η πιο γνωστή συνέπεια του καπνίσματος, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι το πολύ χαμηλό βάρος γέννησης του μωρού. Παράλληλα, όμως, αυξάνονται και οι πιθανότητες για πρόωρο τοκετό, αποβολή, θάνατο του νεογέννητου ή εμφάνιση καρκίνου στην παιδική ηλικία (NCHS, 2000).
Όσα πιο πολλά τσιγάρα καπνίζει η μητέρα, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να επηρεαστεί το έμβρυο. Αν, όμως, η μητέρα σταματήσει να καπνίζει σε οποιαδήποτε στιγμή της εγκυμοσύνης, έστω και στο τελευταίο τρίμηνο, το έμβρυο βοηθιέται σημαντικά (Johnston, O’Malley, &Bachman, 2000). Αμέσως, μειώνεται η πιθανότητα το μωρό να γεννηθεί λιποβαρές και να έχει προβλήματα στο μέλλον.
Ακόμα και αν το μωρό γεννηθεί υγιές, μικρές συμπεριφορικές ανωμαλίες ίσως απειλήσουν την ανάπτυξή του. Τα νεογέννητα, των οποίων η μητέρα κάπνιζε, έχουν μειωμένη αντίδραση στους ήχους και παρουσιάζουν μεγαλύτερη μυϊκή ένταση. Είναι υπερκινητικά, κοιμούνται δύσκολα και για λίγο και κλαίνε συχνά και δυνατά (Shadeletal., 2000). Η συμπεριφορά και οι αντιδράσεις τους συχνά κουράζουν και απωθούν τους ενήλικες και δεν τους επιτρέπουν να συναναστραφούν μαζί τους, με τέτοιο τρόπο που να προάγεται η υγιής ψυχολογική ανάπτυξη.
Κάποιες μελέτες, δείχνουν ότι τα παιδιά που εκτέθηκαν στον καπνό κατά την κύηση, έχουν μειωμένη προσοχή και συγκέντρωση και χαμηλότερα σκορ σε τεστ νοημοσύνης στην πρωτοσχολική ηλικία (Botvin&Epstein, 1999). Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτά τα αποτελέσματα παραμένουν σε όλη την παιδική ηλικία ή σταδιακά σβήνουν.
Πώς όμως το κάπνισμα βλάπτει το έμβρυο; Η νικοτίνη, η εθιστική ουσία που βρίσκεται στον καπνό, δεν αφήνει τον πλακούντα να αναπτυχθεί φυσιολογικά(Johnston, O’Malley, &Bachman, 2000). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το έμβρυο να μην τρέφεται σωστά και να μην παίρνει βάρος.
Επίσης, το κάπνισμα αυξάνει τα επίπεδα του μονοξειδίου του άνθρακα στο αίμα της μητέρας και του εμβρύου. Το μονοξείδιο του άνθρακα εκτοπίζει το οξυγόνο από τα ερυθρά αιμοσφαίρια, προκαλώντας βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα και μειώνει το βάρος γέννησης του εμβρύου.
Τέλος, περίπου οι μισές έγκυες που δεν καπνίζουν είναι παθητικές καπνίστριες, γιατί κάποιος στο περιβάλλον τους καπνίζει. Το παθητικό κάπνισμα συνδέεται και αυτό με χαμηλό βάρος γέννησης και θάνατο του νεογέννητου και με πιθανές μακροχρόνιες δυσκολίες στη συγκέντρωση και τη μάθηση (NCHS, 2000).
Το κάπνισμα είναι μια συμπεριφορά που μπορεί να ελεγχθεί από την μέλλουσα μητέρα και το περιβάλλον της. Η σωστή ενημέρωση, η διακοπή του καπνίσματος, ακόμα καλύτερα πριν την εγκυμοσύνη, και η στήριξη από το περιβάλλον (σύντροφος, οικογένεια, φίλοι) εξασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό την υγεία της μητέρας και του βρέφους.
