Ο εγκέφαλός μας έχει και αυτός ανάγκη από συνεχή οξυγόνωση προκειμένου να φέρει εις πέρας τις άκρως σημαντικές λειτουργίες του. Όταν για κάποιο λόγο διακοπεί η σωστή, τυπική κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο τότε προκαλείται συνήθως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Γιατί ο εγκέφαλος έχει ανάγκη από οξυγόνο;
Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από τρισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα τα οποία ονομάζονται νευρώνες. Χάρη στους νευρώνες μπορούμε και μαθαίνουμε, θυμόμαστε, αγαπάμε, συμπεριφερόμαστε, κ.ά. Η σωστή λειτουργία των νευρώνων μάς επιτρέπει να ζούμε υγιείς και να ξεπερνάμε τις καθημερινές δυσκολίες που συναντάμε. Οι νευρώνες σχηματίζουν μέσα στον εγκέφαλο ομάδες, τις οποίες θα τις ονομάσουμε «κέντρα»· κάθε κέντρο είναι υπεύθυνο για μία συμπεριφορά ή λειτουργία του σώματός και του νου μας.
Οι νευρώνες, λοιπόν, των κέντρων για να μπορούν να εκπληρώσουν τα «καθήκοντά» τους χρειάζονται ενέργεια και αυτή την παίρνουν μέσα από τις διάφορες θρεπτικές ουσίες που φτάνουν στον εγκέφαλό μας. Απαραίτητη προϋπόθεση για να παραχθεί ενέργεια ώστε να λειτουργήσουν οι νευρώνες είναι η παροχή οξυγόνου στην περιοχή. Χωρίς αυτό οι νευρώνες δε θα μπορούν να έχουν τη δύναμη για να εκτελέσουν τα «καθήκοντά» τους.
Τι μπορεί να πάει στραβά;
Η καλή κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Η σωστή λειτουργία της καρδιάς, ο υγιεινός τρόπος ζωής, η σωστή (μεσογειακή) διατροφή, η σωματική και ψυχική ευεξία, η απουσία ασθενειών είναι κάποιες από τις προϋποθέσεις που όταν εξασφαλίζονται μπορούμε να συμπεραίνουμε πως η κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο πραγματοποιείται σωστά.
Υπάρχουν όμως καταστάσεις κατά τις οποίες η σωματική μας υγεία αντιμετωπίζει προβλήματα τα οποία μπορούν να επηρεάσουν και την υγεία του εγκεφάλου μας:
υψηλή αρτηριακή πίεση
αρρυθμίες της καρδιάς
χοληστερίνη
χρόνιο κάπνισμα
διαβήτης
η μεγάλη ηλικία
προηγούμενο ιστορικό
άγχος, στρες και καταθλιπτική διάθεση.
Τα παραπάνω μπορούν να εμποδίσουν τη σωστή κυκλοφορία του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλό μας προκαλώντας εγκεφαλικό επεισόδιο με αποτέλεσμα να προκύψουν βλάβες στη λειτουργία του.
Υπάρχουν δύο τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου, ανάλογα με το είδος της βλάβης που δημιουργείται στον εγκέφαλο: το ισχαιμικό και το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ένα ισχαιμικό επεισόδιο προκαλείται όταν ένας θρόμβος φράζει ένα αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου με αποτέλεσμα να διακόπτεται η συνεχής ροή αίματος προς αυτόν. Το αποτέλεσμα ενός ισχαιμικού επεισοδίου είναι το εγκεφαλικό κέντρο που οξυγονωνόταν από το συγκεκριμένο αγγείο να μην αιματώνεται πλέον σωστά, άρα να υπολειτουργεί.
Ένα αγγειακό επεισόδιο προκαλείται όταν ένα αιμοφόρο αγγείο το οποίο βρίσκεται είτε στην επιφάνεια, είτε στο εσωτερικό του εγκεφάλου, διαρρηγνύεται με αποτέλεσμα να γεμίσει η γύρω περιοχή με αίμα. Και σε αυτή την περίπτωση, η κυκλοφορία του αίματος στα αντίστοιχα κέντρα διακόπτεται.
Ποιές επιπτώσεις υπάρχουν από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο;
Ανάλογα με την έκταση της βλάβης και τα κέντρα που έχουν πληγεί μπορούν να προκύψουν διάφορα συμπτώματα, τα οποία ανάλογα με την ηλικία μας, το εκπαιδευτικό μας επίπεδο και το φύλο μας έχουν συνέπειες στην καθημερινή μας ζωή και τη λειτουργικότητα.
Τα πιο συνηθισμένα αρχικά συμπτώματα μετά από ένα εγκεφαλικό είναι η ζάλη, ο έντονος πονοκέφαλος, η σύγχυση και δυσκολίες στην ομιλία, την επικοινωνία, την κίνηση και τη βάδιση. Είναι πολύ σημαντικό ο ασθενής να δράσει άμεσα στα πρώτα στάδια ενός εγκεφαλικού και να ενημερώσει τον ιατρό του ή να επισκεφθεί ένα κέντρο υγείας. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο ένας ασθενής ο οποίος έχει ήδη ιστορικό εγκεφαλικών ή βρίσκεται σε κάποια από τις παραπάνω καταστάσεις να ενημερώνει τον ιατρό του και να αποφεύγει όλα εκείνα τα οποία μπορούν να τον θέσουν σε κίνδυνο.
Όπως αναφέρθηκε, ο εγκέφαλος είναι το όργανο που ρυθμίζει όλες τις βασικές λειτουργίες του σώματός μας, την κίνησή μας, τον ύπνο μας και την όρεξή μας για φαγητό. Ακόμη, με τη βοήθεια του εγκεφάλου μαθαίνουμε καινούρια πράγματα, απομνημονεύουμε πληροφορίες, θυμόμαστε πρόσωπα, τηλέφωνα και γεγονότα, καταλαβαίνουμε τον συνομιλητή μας, βρίσκουμε τις κατάλληλες λέξεις για μία συζήτηση, ελέγχουμε τα συναισθήματά μας και εκδηλώνουμε τις επιθυμίες μας και τη συμπεριφορά μας, κ.ά. Κάθε μία από αυτές τις ικανότητες σχετίζεται με διαφορετικό κέντρο του εγκεφάλου μας. Συνεπώς, όταν ένα εγκεφαλικό επεισόδιο δημιουργήσει βλάβη σε ένα κέντρο, η αντίστοιχη ικανότητά μας θα μειωθεί ή θα χαθεί. Τέτοιες βλάβες μπορούν να οδηγήσουν και στην εμφάνιση άνοιας ή άλλων διαταραχών όπως κατάθλιψη και αφασία.
Πως μπορώ να προφυλαχτώ από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο;
Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι η σημαντικότερη μέθοδος πρόληψης κατά του εγκεφαλικού. Η διατροφή χαμηλή σε λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες είναι ένα καλό παράδειγμα υγείας και ευεξίας. Ακόμη, η σωματική άσκηση και το περπάτημα διατηρούν την καρδιά σε καλή φόρμα και βοηθούν στην ορθή κυκλοφορία του αίματος. Η περιορισμένη (ή ελάχιστη) κατανάλωση αλκοόλ, η αποφυγή του καπνίσματος, η διατήρηση μίας ήρεμης και θετικής διάθεσης, η ρύθμιση μέσω φαρμάκων της χοληστερίνης, της υπέρτασης και του σακχάρου μειώνουν αρκετά τις πιθανότητες ενός εγκεφαλικού. Ειδικοί επιστήμονες υγείας είναι σε θέση να μας προτείνουν τις καλύτερες σχετικές λύσεις.
Πως μπορούν να αποκατασταθούν τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού;
Τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού είναι συνήθως πολυεπίπεδα και ως τέτοια θα πρέπει να αντιμετωπίζονται. Οι επιπτώσεις στη σωματική υγεία μπορούν να ρυθμιστούν με τη βελτίωση του τρόπου ζωής και τη λήψη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Από την άλλη, τα συμπτώματα στη νοητική υγεία δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν με τους παραπάνω τρόπος, συνεπώς είναι αναγκαίες διαφορετικού είδους παρεμβάσεις. Οι βλάβες στη μνήμη, την επικοινωνία, τη διάθεση, την ικανότητα για προσοχή και συγκέντρωση, τη διαχείριση της συμπεριφοράς απαιτούν συγκεκριμένες στρατηγικές αντιμετώπισης που έχουν ως στόχο να βελτιώσουν την κατάσταση του ασθενούς και να τον κάνουν και πάλι λειτουργικό. Τέτοιες στρατηγικές θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τη ζωή του ασθενούς ώστε να επιτευχθούν τα καλύτερα μακροχρόνια αποτελέσματα.
Ένας ασθενής που υπέστη εγκεφαλικό είναι καταδικασμένος;
Τα αποτελέσματα ενός εγκεφαλικού μπορούν να είναι αναστρέψιμα· η ζωή του ασθενούς μπορεί να βελτιωθεί και να ξεπεραστούν κάποια προβλήματα, ανάλογα με την ηλικία του, το προηγούμενο ιστορικό του και τη γενική του υγεία.
Χρειαζόμαστε τον εγκέφαλό μας για να ζήσουμε. Κι αυτός χρειάζεται οξυγόνο, και το οξυγόνο αίμα. Ας φροντίσουμε να εξασφαλίσουμε ότι το οξυγόνο ρέει σωστά στο αίμα μας.
Πέτρος Κεχαγιάς
MSc Νευροψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.weebly.com
