Είδε έναν τόπο που τα έχει όλα και έγραψε στο Andro γι αυτόν!
Για πρώτη φορά φέτος βρέθηκα καλεσμένη στο Lemnos Philema, που διοργανώνει η Άνθεια Κώτση, για ένατη χρονιά, αρχικά για να παρουσιάσω μια γευσιγνωσία με τα κρασιά που παράγονται στο νησί και στη συνέχεια για να γνωρίσω τα καλούδια του, που ήταν πολλά. Εντυπωσιάστηκα με το πόσα πράγματα βγάζει αυτός ο τόπος. Κρασί, λάδι, όσπρια, σιτηρά, μέλι, τυροκομικά, κρέας, ψάρι, ζαρζαβατικά και τόσα άλλα. Ειλικρινά, η Λήμνος θα μπορούσε να ζήσει πλουσιοπάροχα μόνο με όσα βγάζει. Θα σας πάρω μαζί μου σε αυτή την εμπειρία που έβαλε στη ζωή μου ένα πραγματικά υπέροχο νησί, τη Λήμνο. Το ταξίδι μου ξεκίνησε με μια πικρή συνειδητοποίηση: δε μπορώ να φάω Βενιζελικά. Ήταν το μόνο πράγμα που καιγόμουν να δοκιμάσω, έχοντας παρακολουθήσει σε μικρότερη ηλικία ένα επεισόδιο του Μαμαλάκη που έδειχνε πως τα φτιάχνουν.
Τα Βενιζελικά λοιπόν, είναι μικρά γλυκίσματα που είναι κάτι μεταξύ καριόκας και τρούφας, από αυτές που κάνουν οι μαμάδες στο σπίτι και έχουν ένα λευκό γλάσο από υποβρύχιο που κάνει κρακ στο δάγκωμα.
Όλα αυτά τα ξέρω από περιγραφές γιατί, ενώ με περίμενε ένα κουτί από τον Χρυσάφη στο δωμάτιο, εγώ δεν μπόρεσα να δοκιμάσω καθώς στα συστατικά τους συμπεριλαμβανόταν και το καρύδι (καταραμένες αλλεργίες).
Η γαστροοινική λοιπόν εκδρομή ξεκίνησε με μια παρουσίαση κρασιών, από την αφεντιά μου, με 9 κρασιά από 3 διαφορετικά οινοποιεία του νησιού (Γκαράλης, Limnos Wines και Σαββόγλου – Τσιβόλας Limnos Organic Wines).
Γνωρίζετε πως και η Λήμνος έχει ηφαιστιογενή εδάφη και δυο τοπικές ποικιλίες, το Μοσχάτο Λήμνου και το Λημνιό;
Το δεύτερο μάλιστα είναι η αρχαιότερη ποικιλία που αναφέρεται και από τον Αριστοτέλη και τον Όμηρο. Το Μοσχάτο είναι επί της ουσίας Μοσχάτο Αλεξανδρείας που ανάλογα με την οινοποίηση, το έδαφος και τον παραγωγό μπορεί να δώσει από ελαφριά φρουτώδη λευκά μέχρι εντυπωσιακά πορτοκαλί και γλυκά κρασιά. Βρήκα πολύ ενδιαφέρον το Λημνιό αντίπαλο δέος του Moscato d’Asti, το Moscato Bianco από Limnos Organic Wines και θα σας πρότεινα αν αγαπάτε αυτό το στυλ να το αναζητήσετε.
Την επόμενη μέρα επισκεφτήκαμε και το boutique οινοποιείο της οικογένειας Γκαράλη και είχαμε ένα άπαιχτο wine tasting που συνοδεύτηκε από τοπικά τυριά, θεϊκά ντολμαδάκια με φύλλο Μοσχάτου, κολοκυθοπιτάκια και γλυκά κατημέρια του ονείρου που είχε ετοιμάσει για μας η κυρία Μαρία Γκαράλη (που το πατρικό της είναι Μαρκάκη!!).
Τι φανταστική εμπειρία να δοκιμάζεις και να τρως δίπλα στον κήπο και με θέα πιάτο το νησί. Αν τύχει και βρεθείτε στη Λήμνο να πάτε οπωσδήποτε. Από τα κρασιά του Γκαράλη τώρα οι “πορτοκαλί” εκδοχές του Μοσχάτου μίλησαν στην καρδιά μου.
Όλη η σειρά Terra Ambera αλλά και το Ceramica αναδεικνύουν φοβερές πτυχές της ποικιλίας. Κλείνω με το κρασί και σας πάω στο φαΐ. Μωράκια στη Λήμνο το φαγητό είναι, όχι απλά καλό, αλλά πολύ καλό.
Η πρώτη ύλη είναι άπαιχτη και οι μάγειροι μαγειρεύουν με την καρδιά τους, συστατικά αναπόσπαστα για πιάτα μισελενάτης κλάσης. Όχι δεν υπερβάλλω, ο πετεινός με φλωμάρια (το τοπικό ζυμαρικό) στο Καφενείο του Μερακλή ήταν για αστέρι. Μελωμένος, με το μακαρόνι να κρατάει στο δόντι και το κρέας να λιώνει. Έπος.
Πρωτοστατούν τα φλωμάρια Έχοντας ανοίξει την κουβέντα για τα φλωμάρια θα σας πω πως το αλεύρι στο νησί είναι grand cru και έτσι τόσο τα παξιμάδια και τα φλωμάρια της οικογένειας Ποριάζη όσο και το σκληρό αλεύρι της οικογένειας Σταματέρη, για ψωμιά και πίτες, μπορούν να αποτελέσουν βάση για επικά πιάτα.
Επισκεφτήκαμε το φούρνο της οικογένειας Ποριάζη και είδαμε live πως γίνονται τα φλωμάρια και πόσο χοντρά ή λεπτά τα κόβουν ανάλογα με το πιάτο που θέλουν να κάνουν.
Για παράδειγμα, για τον πετεινό το φλωμάρι πρέπει να είναι πιο πλατύ. Μακαρόνι χωρίς τυρί γίνεται; Δε γίνεται.
Ο Χρυσάφης κάνει καλαθάκι Λήμνου (μου άρεσε παρόλο που δεν τρώω φέτα, ήταν πιο φίνο), μελίχλωρο και κασκαβάλι.
Όλα ένα κι ένα και για μακαρόνια και για πίτες και για πλατό τυριών, πάντα με συνοδεία του φοβερού μελιού που ακούει στο όνομα Μελίχρυσος.
Θεωρητικά είναι θυμαρίσιο αλλά έχει μέσα σίγουρα και άλλα βότανα και λουλούδια. Το δοκίμασα φρέσκο και μοσχοβολούσε. Αξίζει να τσεκάρετε και τα αλείμματά τους με βάση το μέλι, το αμύγδαλο και το ταχίνι (φοβερό αυτό με το χαρούπι). Αν είστε μερακλήδες όμως το νησί κρύβει και άλλες λιχουδιές.
Ένα μεσημέρι και όσο περιμέναμε να μαζευτούμε, μας ρώτησε η Μαρία στην Καλουδίτσα τι να μας κεράσει και έτσι μαζί με το τσίπουρο (από Μοσχάτο, του Limnos Organic Wines παρακαλώ) έσκασαν κάτι παστά να σας φύγει η μαγκιά.
Λακέρδα βούτυρο και σαρδέλα καπνιστή μερακλίδικη. Προς έκπληξη μου έμαθα πως αυτά γίνονται στο νησί από το Λήμνου Θάλασσα.
Εξαιρετική δουλειά πραγματικά που επιβάλλεται να δοκιμάσετε αν γουστάρετε τέτοιους μεζέδες. Βενιζελικά μπορεί να μην έφαγα αλλά γλυκό τοματάκι (να κάνει κρακ λέμε), σύκο, ολόκληρο λεμονάκι και πορτοκάλι από τον Αχιλαδέλλη έφαγα και παραέφαγα.
Φήμες λένε πως κάνει και φανταστικό ταχίνι αλλά ήμουν μπουκωμένη με τα γλυκά και δεν δοκίμασα (είμαι τουλάχιστον ειλικρινής).
Και φυσικά δεν γίνεται να μην αναφέρω το Κτήμα Όλον και το φανταστικό τους ελαιόλαδο.
Η Ρένα και ο Τάσης Λασκαρίδης μας ξενάγησαν στο υπέροχο σπίτι τους αλλά και στον ελαιώνα τους, όπου άγρυπνοι φρουροί είναι καμιά τριανταριά χήνες (δε μπλέκεις).
Εκεί καλλιεργούν βιολογικά τις ποικιλίες Κορωνέικη , Αδραμιτινή, Μανάκι και Θρουμπολιά. Το εξαιρετικό λάδι τους έχει διαπρέψει και διακριθεί και μη διανοηθείτε να φύγετε χωρίς αυτό από το νησί.
Σε αυτό το σημείο να πω πως οι καλεσμένοι σεφ Ντίνα Νικολάου και Σωτήρης Ευαγγέλου μαγείρεψαν για το κλείσιμο με τοπικά υλικά και είπαν και μερικές σοφές κουβέντες.
Η κυρία Νικολάου είπε συγκεκριμένα πως σε έναν τόπο τόσο πλούσιο θα έπρεπε να μην υπάρχουν, για παράδειγμα, άλλα τυριά εκτός από τα ντόπια και πως η τοπική πρώτη ύλη θα πρέπει να προβάλλεται με κάθε τρόπο γιατί αυτό χαρακτηρίζει το νησί και αυτό θα μείνει και στον επισκέπτη.
Ο κύριος Ευαγγέλου από την άλλη εστίασε στον πλούτο των παραδοσιακών συνταγών που πρέπει να διασωθούν αλλά και να διαδοθούν. Πόσα αυγά benedict και ceviche να φάμε στο κάτω κάτω; Με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνη όλα μιας και όσο έλειπα στο Λονδίνο το μόνο που ήθελα όταν επισκεπτόμουν την Ελλάδα ήταν το δικό μας φαγητό, το φαγητό της μαμάς, της γιαγιάς, μια πίτα, έναν μουσακά και σε καμία περίπτωση sushi ή ταρτάρ.
Επικοί οι μεζέδες στο νησί Έχοντας πει τα παραπάνω, συνεχίζω με περισσότερα παραδείγματα για το πού θα φάτε καλά. Γενικά το καλό φαγητό δεν θα σας λείψει αν αποφασίσετε να επισκεφτείτε το νησί. Στην Καλουδίτσα, ας πούμε, ο ξυλόφουρνος βγάζει ψωμί δικό τους με μελωμένα κρεμμύδια και σπιτικό πελτέ, πανσέτα του ονείρου, μουσακά, κοκκινιστό, πίτες και αμνοερίφια πάσης φύσεως, με πιο παραδοσιακό το ζυγούρι με φλωμάρια.
Στον Μερακλή (και στο καφενείο του, είναι δίπλα δίπλα) προσκύνησα εκτός από το κοκοράκι, τα ντολμαδάκια κέντημα, την σουβλιστή πανσέτα και τα αμπελοφάσουλα (έχει μπόλικα το νησί). Οι υπόλοιποι μούγκριζαν για ώρα από ευχαρίστηση πάνω από ένα κοντοσούβλι προβατίνας και ένα κοκορέτσι (εγώ ξέρετε, δεν).
Στη Λήμνο κάνουν και ένα άλλο εξαίσιο μεζεδάκι που το λένε τυροπιτούδι και έχει τραγανό χερίσιο φύλλο, γέμιση από τοπικό τυράκι και δυόσμο. Εξαίσιο. Το νησί εκτός από πετεινούς έχει και πολλά αγριοκούνελα, που τα μαγειρεύουν με πολλούς τρόπους (κυρίως στιφάδο).
Είδαμε στο δρόμο αλλά δεν δοκιμάσαμε. Πολλές σαλάτες με όσπρια αλλά και αφκό (φάβα) δοκιμάσαμε επίσης σε μια προσπάθεια να πείσουμε τους εαυτούς μας πως τρώμε ελαφριά (μουαχαχα). Και τα όσπρια από το νησί παρακαλώ, από την οικογένεια Σαλαμούσα.
Μου άρεσε, πέρα από την πλάκα, πάρα πολύ το ασπρομύτικο φασολάκι. Λεπτό, τρυφερό, γλυκοφάγωτο και νόστιμο. Επίσης, βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέροντα τα τουρσιά της Μιχαλίτσας όπως το αμπελοφάσουλο, το ντοματάκι και το κορόμηλο (τέλειο). Εκεί δοκιμάσαμε και ένα άλλο τοπικό πιάτο, τον ψευτοπετεινό.
Πρόκειται για φλωμάρια με κοκκινιστές μελιτζάνες (αντί για κοκόρι) που είναι πιο ελαφρύ και αρκετά καλοκαιρινό. Σε γενικές γραμμές το καλό κρέας και ο ξυλόφουρνος έχουν δυναμική παρουσία στο νησί. Βρήκαμε μαμαδίστικα μαγειρευτά σε ξυλόφουρνο ακόμα και στο beach bar/ταβέρνα Saravar (αμέ).
Πέραν από το φαγητό, τις πρώτες ύλες και το κρασί όμως, αυτό που με κέρδισε πραγματικά ήταν τα χρώματα του νησιού και οι άνθρωποι του. Χρυσά στάχια έρχονται σε αντίθεση με τα τυρκουάζ νερά που βάφονται από βαθύ πορτοκαλί και μωβ αποχρώσεις όταν πέφτει ο ήλιος. Τα παραταγμένα αρχοντικά στο ρωμέικο γιαλό και η νοσταλγική περατζάδα θυμίζουν άλλη εποχή και γεμίζουν τον επισκέπτη μνήμες και εικόνες.
Η Αλυκή έμοιαζε με απόκοσμο τοπίο που θύμιζε σκηνικό από το Star Wars αλλά όσο την περπατά κανείς χάνεται στην εκκωφαντική ηρεμία της και στην φοβερή ενέργειά της. Οι παραλίες έχουν βγει, το λιγότερο, από αφιέρωμα του Conde Nast Traveller για τις καλύτερες θάλασσες του κόσμου. Και όσο κι αν φυσάει υπάρχει πάντα μια που έχει μπουνάτσα και νερά καθρέφτη.
Οι άνθρωποι του νησιού, από την άλλη, είχαν πάντα ένα χαμόγελο και μια αγκαλιά (αντί για χειραψία) και η φιλοξενία τους με έκανε να νιώσω σαν να έρχομαι στο νησί από πάντα. Ρένα, Τάση, Δέσποινα, Μανώλη, Μαρίες, Δανάη, Νάσο (συγγνώμη αν ξεχνάω κάποιον) εις το επανιδείν και ευχαριστούμε.
ΥΓ. Ερωτεύτηκα τόσο το νησί που κανόνισα να πάω και τον Αύγουστο, όχι για να μη νομίζετε πως υπερβάλλω.
ΥΓ1. Για τη Λήμνο θα ακολουθήσει και αναλυτικότερος οδηγός από φίλη του Andro που περνάει τα καλοκαίρια της στο νησί.
