Με στόχο την ενημέρωση των κατοίκων και των επισκεπτών της Λήμνου ξεκινάμε σήμερα την παρουσίαση των σημαντικότερων θέσεων ενδιαφέροντος, που είναι διάσπαρτες σε όλη την έκταση του νησιού. Η δράση υλοποιείται στα πλαίσια της πράξης ΕΣΠΑ 2014-20 “Δημιουργία-λειτουργία Ψηφιακών εφαρμογών προβολής των γεω-μνημείων της Λήμνου” που υλοποιεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου σε συνεργασία με τον Δήμο Λήμνου.
Οι Γεώτοποι (geosites) αποτελούν προστατευόμενα στοιχεία του τοπίου σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία (Ν. 1650/1986, Ν. 3937/2011) γιατί αποτελούν τους βασικούς μάρτυρες της ιστορίας της γης.
Η ψηφιακή παρουσίαση των Γεωτόπων της Λήμνου – εκ των οποίων οι περισσότεροι αποτελούν άγνωστα στους πολλούς στοιχεία των τοπίων της – αξιοποιεί το διαδίκτυο και τα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για να κάνει ευρύτερα γνωστά τα συγκλονιστικά τοπία και τις ανεπανάληπτες γεωμορφές, που σμίλεψαν οι γεωλογικές διεργασίες στα πετρώματα της
Λήμνου. Οι Γεώτοποι της Λήμνου τεκμηριώνουν γεγονότα και φυσικές διεργασίες που διαμόρφωσαν την γεωλογική ιστορία και την εξέλιξη του νησιού.
Εκθεσιακές ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Παράκτιες μορφές διάβρωσης Αγίου Ιωάννη
Βορειοδυτικά του οικισμού του Κάσπακα, στην παραλία του Αγίου Ιωάννη, συναντώνται παράκτιοι στηλοειδείς σχηματισμοί (stacks) που αποτελούν γεωμορφές που δημιούργησε η θαλάσσια διάβρωση στους πυροκλαστικούς σχηματισμούς που προκάλεσε η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά την περίοδο του κάτω Μειοκαίνου.
Ο όρος παράκτιοι στηλοειδείς σχηματισμοί (stack) χρησιμοποιείται για να περιγράψει βραχώδη εξάρματα που προβάλλουν κοντά σε βραχώδεις ακτές πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο τρόπος δημιουργίας τους οφείλεται στην έντονη διαφορική διάβρωση μίας βραχώδους ακτής από τη δράση των κυμάτων και του ανέμου, η οποία υποχωρεί διαμορφώνοντας τις βραχώδεις προεξοχές.
Ο όρος stack, προέρχεται από τη λέξη stakkur, στην Σκανδιναβική διάλεκτο των νήσων Faeroe, όπου αυτές οι παράκτιες δομές εμφανίζονται αρκετά συχνά κατά μήκος των ψηλών, απότομων και βραχωδών ακτών.
Ηφαιστειακός δόμος Αγίου Παύλου
Κοντά στον οικισμό του Θάνους στη ΝΔ Λήμνο δεσπόζει δίπλα στη θάλασσα μια πολύ χαρακτηριστική ηφαιστειακή δομή, ο ηφαιστειακός δόμος, στο λόφο του Αγίου Παύλου. Πρόκειται για ένα κωνικού σχήματος ηφαιστειακό οικοδόμημα αποτελούμενο από λάβες δακιτικής σύστασης, ηλικίας 19.3-18.2 εκατομμυρίων χρόνων.
Η γένεση του δόμου σχετίζεται με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που δημιούργησε μία σειρά ηφαιστειακών δόμων στη Νοτιοδυτική Λήμνο. Ανερχόμενα μάγματα υψηλής περιεκτικότητας σε κάλιο και πυρίτιο, διείσδυσαν στους προϋπάρχοντες ιζηματογενείς και πυροκλαστικούς γεωλογικούς σχηματισμούς. Καθώς το διάπυρο υλικό διαπέρασε τα γεωλογικά στρώματα, προκάλεσε γενική αναθόλωση των πετρωμάτων. Σε κάποιες περιπτώσεις το ηφαιστειακό υλικό βγήκε στην επιφάνεια ως παχύρευστη λάβα, όπου ψύχθηκε επιτόπου σχηματίζοντας τη χαρακτηριστική ηφαιστειακή δομή που διαμορφώνει το σημερινό τοπίο της περιοχής.
Σφαιροειδείς μορφές αποσάθρωσης Φαρακλού
Στις Βόρειες ακτές της Λήμνου, βόρεια του οικισμού Ατσική, εμφανίζονται εντυπωσιακές μορφές σφαιροειδούς αποσάθρωσης σε ψαμμιτικά στρώματα στην θέση Φαρακλό, της Λήμνου.
Η περιοχή καλύπτεται από ιζηματογενείς σχηματισμούς ηλικίας Ανωτέρου Ηωκαίνου - Κατωτέρου Ολιγοκαίνου, που αποτέθηκαν σε υποθαλάσσιο κανάλι πριν από 27-33 εκατομμύρια χρόνια.
Η χημική αποσάθρωση των παχυστρωματοδών ψαμμιτών δημιουργεί γεωμορφές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς που προκαλούν το ενδιαφέρον των επισκεπτών που θαυμάζουν τα σπάνια δημιουργήματα της φύσης.
Οι σφαιροειδείς γεωμορφές, εμφανίζονται ως μεγάλες ερυθρόμορφες σφαίρες μέσα στον ανοικτόχρωμο αποσαθρωμένο ψαμμίτη. Η αποσάθρωση δημιουργεί αλλεπάλληλα συστήματα ρωγμώσεων στα ψαμμιτικά πετρώματα, με αποτέλεσμα το νερό να εισχωρεί και να διευρύνει τις ρωγμές αυτές. Η δράση αυτή του νερού σε συνδυασμό με την δράση των θαλάσσιων κυμάτων αλλά και την δράση των αλάτων, που αποθέτει το θαλάσσιο σπρέι, έχει ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό σφαιρικών γεωμορφών που περιβάλλονται μέσα στο ψαμμιτικό πέτρωμα.
Πηγή: lesvosmuseum.gr
