Ο Λημνιός Γιάννης Πλαγής, ένας από τους καλύτερους πιλότους της RAF στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Διαβάστε την ιστορία του.

Ο Γιάννης Αγοραστός Πλαγής πρωτοέδρασε στην ίδια περίοδο με τους υπόλοιπους Ελληνες πιλότους στην Μεσόγειο. Το όνομά του ήταν το μόνο που είχε ωστόσο ακουστεί , έστω και παραμορφωμένο (‘Πλατής’) , παραμένοντας για καιρό το μόνο ηχητικά γνωστό απ τα ‘άγνωστα’ των Ελλήνων πιλότων που πέταξαν με ξένα σμήνη. Ο Γιάννης Πλαγής ήταν παιδί ελλήνων μεταναστών στη Ροδεσία κι έλληνας υπήκοος σε όλη την διάρκεια του πολέμου. Αρχικά  η εθελοντική του παρουσία για κατάταξη το 1939 στη ΡΑΦ , απορρίφθηκε. Αλλά αυτό κράτησε ως το 1940 μέχρις ότου η Αγγλία  άρχισε να κατατάσσει τον οποιοδήποτε σύμμαχο αγγλόφωνο πιλότο για να γεμίσει τα τεράστια κενά της.

Το 1942 , ο Γιάννης είναι 23 ετών και Ανθυποσμηναγός της ΡΑΦ η δε πρώτη του αποστολή είναι εντελώς ιδιόμορφη: απογειώνεται  απ το κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου  ‘Eagle’ με το Σπιτφάϊαρ τύπου Vb , GN-K,AB436 , μέσα στην ομάδα των πρώτων 15 τέτοιων αεροπλάνων που έρχονται να ενισχύσουν την δοκιμαζόμενη Μάλτα, αντικαθιστώντας τα Χάρικανς, και  ρίχτηκαν στην μάχη αμέσως μόλις έφτασαν στο νησί . Η  ΡΑΦ είχε χάσει ως τότε κάπου 300 αεροπλάνα απ την αρχή του πολέμου ! Αν κανείς επιζούσε στις άγριες αερομαχίες στη Μάλτα , με τόση δράση, αύξανε τις πιθανότητές του να γίνει ‘άσσος’ , πράγμα που έγινε και με τον Γιάννη και στους επόμενους 12 μήνες καταρρίπτει 9 αεροπλάνα κερδίζοντας το DFC. Σε προσωπικό του γράμμα στην οικογένειά του ανέφερε ότι ήταν πολύ σύνηθες να οδηγεί 4-5 αεροπλάνα μόνο για να αναχαιτήσει 100 κια πλέον εχθρικά. Θα υπηρετήσει στα σμήνη 249 και 185. Το 1943 μετατίθεται στην Αγγλία , παίρνει την Αγγλική υπηκοότητα και από εκεί δρα στο μέτωπο πάνω απ την κατεχόμενη Ευρώπη, προβιβάζεται σε Επισμηναγό και του απονέμεται το παράσημο DSO και η διοικήση του 126 σμήνους ΡΑΦ.

Θα είναι απ τους πρώτους που θα δοκιμάσουν τις επιδόσεις του νέου Σπιτφάϊαρ τύπου IX το οποίο διαδέχεται τον τύπο V στη ΡΑΦ. (Βλέπεστην ιστοσελίδα μας :Greeks in Spitfires.html)

Τον Σεπτέμβρη του 1944 καταρρίπτεται και πληγώνεται ελαφρά στην επιχείρηση Μάρκετ Γκάρντεν για την κατάληψη του Αρνεμ. Μέχρι το τέλος του πολέμου πετάει με Mustang III κι η τελευταία του μεγάλη επιχείρηση ήταν η συνοδεία των βομβαρδιστικών Μοσκίτο που κατέστρεψαν το αρχηγείο της Γκεστάπο στην Δανία. Παρέμεινε στην ΡΑΦ ως το 1948 πετώντας με τα πρώτα τζετ , κυρίως το Γκλόστερ Μέτεορ , μέχρι που αποστρατεύτηκε. Του έχουν αναγνωριστεί 16 επίσημες καταρρίψεις. Η Ροδεσία τον τίμησε με την ονομασία μιας λεωφόρου στο όνομά του( στο τότε Salisbury)κι έκτοτε αναφέρεται στην λίστα των Ροδεσιανών ηρώων.O Γιάννης Πλαγής κατάφερε μάλιστα να κατοικήσει σε σπίτι σε αυτήν την λεωφόρο και το είχε καμάρι ότι θα ήταν ο μόνος Έλληνας που ζούσε σε δρόμο που είχε το όνομά του ! Θα αυτοκτονήσει για άγνωστους λόγους.Στην Ελλάδα στοιχεία απ την δράση του γίνονται γνωστά μόνο μετά το 1999 από έρευνες ιδιωτών. 

Μόλις πρόσφατα το 2007 από απλή έρευνα καταφέραμε για πρώτη φορά να εντοπίσουμε τα συγγενικά πρόσωπα της οικογένειας του Γιάννη Πλαγή ξεκινώντας απ τηνανηψιά του Κέλλυ (Kelee Plagis)που είναι καθηγήτρια στην Αμερική και απ όπου μάθαμε ότι ζουντα 4 παιδιά του o John - Achilles ,  η Jill - Angelικa, ο Jason - Antony και ο Michael - James κατά σειρά αρχαιότητας. Όλοι ζούν σήμερα στο Γιοχάνεσμπουργκ εκτός του  Jason - Antony που ζει στο Κέϊπ Τάουν. Είχαμε την μεγάλη χαρά να λάβουμε από την Jill , 5 οικογενειακές φωτογραφίες απ το αρχείο της που αναφέρονται στον πατέρα της αλλά και σε μια στην οποία εμφανίζονται ο 'παππούς και η γιαγιά' , όπως μας έγραψε , και τις οποίες παραθέτουμε με ιδιαίτερη συγκίνηση παρακάτω:

Στην συνέχεια μας απέστειλε παλαιό γράμμα του πατέρα της που ανέτρεχε στις οικογενειακές του ρίζες , απ όπου αποδεικνύεται ότι η καταγωγή τους είναι από την Λήμνο , του πατέρα του απ τον Κόνδια και της μητέρας του απ το Πλατύ. Η Θεία τους Δήμητρα Πλαγή τους άφησε αργότερα ένα κομμάτι γης κληρονομιά κοντά στην παραλία του Πλάγισου Μόλου . Ο Γιάννης Πλαγής αναφέρει σαν κοντινότερο επιζόντα συγγενή , τότε ,  τον Νίκο Μπουγαδέλη , πρώτο του εξάδελφο και χωροφύλακα 

Ο Γιάννης Πλαγής αναφέρεται στην Αγγλική Wikipedia, (Βλέπε εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_World_War_II_aces_from_Greece) σαν ένας γνωστός έλληνας πιλότος ήρωας του 2ου ΠΠ ( σε ένα σύνολο 4 ) 

Θα ακολουθήσει σύντομα δημοσίευση ενός γράμματος του ιδίου που διατήρησε η οικογένεια και αναφέρεται περιληπτικά στην πολεμική του δράση 

Σχετικό σύντομο άρθρο για τον Πλαγή φιλοξενείται στα αγγλικά στην διεύθυνση :

http://www.acesofww2.com/rhodesia/Plagis.htm

Ιωάννης Αγοραστός Πλαγής

1 Καταγωγή

Γιος του Αγοραστού Πλαγή από τον Κοντιά Λήμνου και της Ελένης Ροσέλη από το Πλατύ της Λήμνου που μετανάστευσαν στην Ροδεσία. Γεννήθηκε στο Χάρτλεϋ (Hartley) της Ροδεσίας στις 10 Μαρτίου του 1919 διατηρώντας την Ελληνική του υπηκοότητα. Είχε μία μικρότερη αδελφή την Καίτη Πλαγή και βαφτίστηκαν χριστιανοί ορθόδοξοι με κάποια καθυστέρηση μέχρι να αφιχθεί ορθόδοξος ιερέας απ το Γιοχάνεσμπουργκ. Από έρευνες που έκανε ο ίδιος, σε γράμμα για την καταγωγή του που παρέμεινε ως σήμερα στα οικογενειακά αρχεία, αναφέρει σαν άμεσους συγγενείς του την θεία του Δήμητρα Πλαγή απ τον Πλαγίσου Μόλο και τον πρώτο του εξάδελφο Νίκο Μπουγαδέλη.

2 Πολεμική Δράση

Ο Γιάννης Αγοραστός Πλαγής (1919-1974) υπήρξε άσσος Έλληνας πιλότος που πολέμησε με την Αγγλική Βασιλική Αεροπορία (RAF) στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τιμήθηκε με τα παράσημα Διακεκριμένων Υπηρεσιών (DSO) και τον Διακεκριμένο Σταυρό Πτήσεων με Διεμβολή (DFC & Bar) για τις 19 αναγνωρισμένες καταρρίψεις του και ανήλθε στον βαθμό του αντισμήναρχου. Μετά το 1945 απέκτησε ροδεσιανή υπηκοότητα και συνέχισε στην ΡΑΦ πετώντας με τα αεριωθούμενα Gloster Meteor. Αποστρατεύτηκε το 1948. Στην τότε Ροδεσία τιμήθηκε με την ονομασία μιας λεωφόρου που πήρε το όνομά του σε σπίτι της οποίας και κατοίκησε. Πέθανε το 1974.

Ζήτησε ήδη από το 1939 να ενταχθεί στην πολεμική αεροπορία της Ροδεσίας αλλά του το αρνήθηκαν μέχρι που στα τέλη του 1940 ενεπλάκη και η Ελλάδα στον πόλεμο σαν σύμμαχος της Αγγλίας. Τον δέχονται το 1941 και μέχρι τον Ιανουάριο 1942 συμπληρώνει την εκπαίδευσή του στην Νότια Ροδεσία και μετατίθεται στην Αγγλία με τον βαθμό του Επισμηνία. Εκεί λαμβάνει μέρος στις πρώτες εξορμήσεις πάνω από την κατεχόμενη Ευρώπη πετώντας με τύπο αεροσκάφους Spitfire Mk V – με χαρακτηρισμό και αριθμόσειράς, SH-B, BL734.

Σύντομα μέσα στο ίδιο έτος προθυμοποιείται να ενταχθεί στη Μοίρα 249 το οποίο εδρεύει στην Μάλτα, με τον βαθμό του Ανθυποσμηναγού. Το νησί δέχεται αλλεπάλληλες επιθέσεις από την Ιταλική και Γερμανική αεροπορία και η δοκιμαζόμενη ΡΑΦ έχει χάσει ήδη κάπου 300 μαχητικά αεροπλάνα σε μια άνιση αναμέτρηση. Ο Γιάννης Πλαγής απονηώνεται με τα πρώτα 16 Spitfire Mk Vb απ το κατάστρωμα του αεροπλανοφόρου Eagle στα νερά της Αλγερίας με κατεύθυνση την Μάλτα, πετώντας το αεροπλάνο με κωδικό αριθμό GN-K (τα γράμματα GN ήταν χαρακτηριστικά του σμήνους 249) και αριθμό σειράς ΑΒ346. Αμέσως μετά την προσγείωση ακολουθεί συναγερμός για απογείωση καθώς και νέα κύματα βομβαρδιστικών επανέρχονται με σκοπό να εξουδετερώσουν την αμυντική αεροπορία του νησιού. Ο ίδιος αναφέρει ότι σε δυο εβδομάδες όλα αυτά τα αεροπλάνα είχαν τεθεί εκτός μάχης καθώς αντιμετώπιζαν εξαιρετικά πολυάριθμο εχθρό. Αναφέρει ειδικά ότι «..αν 4 δικά μας διωκτικά αντιμετώπιζαν 20-30 αντίπαλα αεροσκάφη θεωρούσαμε την αναλογία ευνοϊκή για μας καθόσον συνήθως ένα δικό μας σμήνος αποστέλλονταν να αντιμετωπίσει μέχρι και 100-150 αντίπαλα εχθρικά ». Κάτω από παρόμοιες συνθήκες όσοι είχαν την τύχη να επιζήσουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον είχαν την ευκαιρία και να διακριθούν. 

Αυτό συνέβη και με τον Γιάννη Πλαγή που την 1η Απριλίου 1942 οδηγεί 4 Spitfire Mk Vb για να αναχαιτίσει Ιταλο-Γερμανικά σμήνη από 180 βομβαρδιστικά και 80 μαχητικά, όπου καταρρίπτει 4, έχει πιθανότατα καταρρίψει ένα 5ο ενώ προκαλεί σοβαρές ζημιές σε ένα βομβαρδιστικό Junkers Ju 88. Τότε του απονέμεται και η πρώτη διάκριση του Διακεκριμένου Σταυρού Πτήσεων και όπου στο κείμενο απονομής αναφέρεται συγκεκριμένα: « Ο πιλότος αυτός τυχαίνει ειδικής μνείας. Πετώντας με το Spitfire αποδεικνύεται ολέθριος αντίπαλος» . Παράλληλα γίνεται αντίστοιχη αναφορά στον καθημερινό τύπο της Μάλτας. Ακολουθεί προαγωγή σε Υποσμηναγό.

Στις 6 Ιουνίου του ίδιου έτους σε μια ανάσχεση 40 βομβαρδιστικών χρεώνεται με 2 νέες καταρρίψεις ενώ του αναγνωρίζονται και άλλες 4 πιθανές. Ακολουθεί προσθήκη μιας Διεμβολής στο προηγούμενο παράσημο και μετάθεση στη Μοίρα 185. Στο κείμενο απονομής αναφέρεται ότι «...Το παράδειγμα για την γενναιότητά του θεωρείται αξεπέραστο έως σήμερα...». Τις περισσότερες καταρρίψεις του, συνολικά 13 στη Μάλτα, έχει πετύχει με το αεροπλάνο του Β, BR321, με το όνομα της αδελφής του Καίτης, σαν ΚΑΥ (αγγλική συντόμευση του ΚΑΙΤΗ) όνομα που φέρουν όλα του τα αεροσκάφη έκτοτε.

Τον Αύγουστο μετατίθεται από την Μάλτα για την Αγγλία μετά από διαπίστωση ψυχοσωματικής κόπωσης. Οι Έλληνες κάτοικοι της Μάλτας του χαρίζουν αναμνηστική τιμητική πλάκα για τις διακρίσεις του την οποία εμπιστεύτηκε σε ένα μέλος του υποβρυχίου HMS Tortoise, που όμως χάθηκε στην Μεσόγειο, μαζί με αυτήν. Έχει ήδη εν τω μεταξύ ανέλθει στον βαθμό του Σμηναγού. Επιστρέφοντας στην Αγγλία για ένα διάστημα αρχικά αναρρώνει και στη συνέχεια χρησιμοποιείται στις πρώτες πτητικές δοκιμές του νέου τύπου Spitfire Mk IX το οποίο κατασκευάστηκε για να έχει επιδόσεις ισάξιες του εξαιρετικά αξιόλογου γερμανικού Focke-Wulf Fw 190. Επιστρέφει στην ενεργό δράση και του ανατίθεται η διοίκηση σμήνους της Μοίρας 64 με βάση το Κόλτισωλ. Με αυτό συμμετέχει σε πάμπολλες υποστηρίξεις βομβαρδιστικών στην κατεχόμενη Ευρώπη και χρεώνεται με 2 νέες καταρρίψεις. Ακολουθεί προαγωγή σε Επισμηναγό και η ανάληψη της διοίκησης της μοίρας 126 όπου πετάει με το Spitfire Mk IX, 5J-K, ML214 και καταρρίπτει ακόμα 4 εχθρικά. Η επόμενη στιγμή διάκρισης για τον Γιάννη Πλαγή έρχεται στην Μάχη του Άρνεμ στην Ολλανδία όπου συνοδεύει τα μεταγωγικά που ρίπτουν τα τελευταία εφόδια στα αποκλεισμένα βρετανικά στρατεύματα που κρατούν πολύ δύσκολα την εκεί γέφυρα. Επικρατεί ένα εξαιρετικά έντονο αντιαεροπορικό πυρ που απαιτεί μεγάλες θυσίες από τα πληρώματα. Εκεί ο Γ. Πλαγής καταρρίπτεται αλλά παρόλη την ταχύτατη πρόσκρουση με το έδαφος εκτινάσσεται με μέτρια τραύματα από το διαλυόμενο αεροπλάνο του και επιζεί για να δεχτεί ένα ακόμα παράσημο από την Ολλανδική κυβέρνηση αυτή τη φορά. 

Η Μοίρα 126 ανεφοδιάζεται στη συνέχεια με νέα Mustang Mk.III (αντίστοιχο τύπο της ΡΑΦ του αμερικανικού μαχητικού P-51B). Η τελευταία πολεμική επιχείρηση που παίρνει μέρος είναι στις 17 Μαρτίου 1945 όπου συνοδεύει βομβαρδιστικά de Havilland Mosquito σε ειδική αποστολή καταστροφής στην Κοπενχάγη του αρχηγείου της Γκεστάπο.

3 Μεταπολεμική περίοδος

Ο Γ. Πλαγής είναι 29 ετών όταν ανέρχεται στον βαθμό του Αντισμήναρχου στα τέλη του πολέμου. Επιστρέφει στην Ροδεσία όπου του ανατίθεται ένα τοπικό σμήνος ενώ παράλληλα αποκτά την Ροδεσιανή υπηκοότητα όπως και όλοι οι άλλοι πιλότοι της χώρας που πολέμησαν στον πόλεμο αλλά δεν τους είχε προηγούμενα δοθεί η υπηκοότητα. Επειδή απ όλους αυτούς ο Γιάννης Πλαγής είναι ο πλέον διακεκριμένος του γίνεται η τιμή στην τότε πόλη του Σάλισμπρυ να ονομασθεί λεωφόρος με το όνομά του και αναγνωρίζεται ως Ροδεσιανός ήρωας. Την ίδια ώρα παραμένει συνεχώς άγνωστος στην ίδια του την πατρίδα. Το 1946 ανακαλείται σαν πεπειραμένος πιλότος για να πετάξει διοικώντας μια μοίρα αεριωθουμένων, με τον τύπο Gloster Meteor. Ο Γ.Πλαγής θα παραμείνει εκεί ως το 1948 οπότε και αποστρατεύεται. Επιστρέφει στον τόπο γέννησής του στο Χάρτλεϋ και ανοίγει μια δική του επιχείρηση. Αναφέρεται σαν πολιτευθείς με το κόμμα Rhodesian Front όπου εξελέγη στην Β' περιφέρεια της πόλης του. Πέθανε το 1974. Άφησε πίσω του 4 παιδιά που ζουν σήμερα στην Νότια Αφρική, 3 γιους, τον Ιάσονα, τον Μιχάλη και τον Γιάννη και μια κόρη την Τζιλ – Αγγέλα, η οποία μας παρέδωσε τα οικογενειακά στοιχεία που παρέμεναν ακόμα στα αρχεία της. Έχει και μια ανιψιά καθηγήτρια στις ΗΠΑ, την Kelee Plagis, η οποία ήταν και το πρώτο πρόσωπο επαφής των ερευνητών προς αναζήτηση της οικογενείας του Γιάννη Πλαγή. 

Δυστυχώς το όνομα του Πλαγή αποκαλύφθηκε στο ελληνικό κοινό μόνο περί το έτος 2000 και μετά από επίμονες προσωπικές έρευνες ερασιτεχνών ιστορικών. Μνημονεύεται σήμερα στην λίστα των διεθνών αεροπορικών άσσων άλλοτε σαν Ροδεσιανός και άλλοτε σαν Έλληνας άσσος. Στην αγγλική αεροπορική βιβλιογραφία ο Γιάννης Πλαγής είναι εξαιρετικά γνωστός ιδίως για τις αερομαχίες στη Μάλτα, αναφέρεται μάλιστα και από ορισμένα ιταλικά περιοδικά του είδους.

4 Συνδέσεις-Αναφορές

 http://imansolas.freeservers.com/Aces/John_Plagis.html

 http://imansolas.freeservers.com/Aces/John_Plagis_en.html

 http://www.acesofww2.com/rhodesia/Plagis.htm

 http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_World_War_II_aces_from_Greece

 http://en.wikipedia.org/wiki/Southern_Rhodesian_general_election,_1962

 http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_World_War_II_air_aces