Τι εννοούμε με τον όρο σχολική ετοιμότητα;
Με τον όρο σχολική ετοιμότητα αναφερόμαστε στην κατάκτηση εκείνων των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των στοιχείων που καθιστούν το παιδί ικανό να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις τόσο του νέων γνωστικών αντικειμένων που του παρουσιάζονται με την είσοδό του στο δημοτικό σχολείο, όσο και του νέου περιβάλλοντος που ¨ξεδιπλώνεται¨ μπροστά του. Ενός περιβάλλοντος πιο απαιτητικού από εκείνου του νηπιαγωγείου, όπου η γνώση παρουσιάζεται στο παιδί μέσα από την παιγνιώδη διδασκαλία, κι όπου η κίνηση κυριαρχεί στο σύνολο των δραστηριοτήτων.
Με την πιο επιστημονική ερμηνεία του όρου η ετοιμότητα αναφέρεται στην ωρίμανση του παιδιού σε όλες τις εκφάνσεις της ανάπτυξής του, νοουμένης της σωματικής αλλά και πνευματικής ανάπτυξης.
Πιο συγκεκριμένα η σχολική ετοιμότητα προϋποθέτει :
- την ανάπτυξη του προφορικού λόγου (φωνολογική-σημασιολογική-συντακτική ανάπτυξη)
- την ψυχοκοινωνική ωρίμανση του παιδιού (παγίωση πλευρίωσης, συντονισμό χεριού-ματιού, συντονισμό όλων των μελών του σώματος, κινητικό συντονισμό)
- την ωρίμανση των νοητικών του λειτουργιών (μνήμη, προσοχή, αντίληψη, σκέψη)
- την ωρίμανση σε επίπεδο συναισθηματικής οργάνωσης (αυτοαντίληψη μαθητή, στάση απέναντι στη μάθηση, ικανότητα ανάπτυξής και διατήρησης διαπροσωπικών σχέσεων).
Γενικότερα αναφέρεται στην ικανότητα του μαθητή, σε μια συγκεκριμένη φάση της ανάπτυξης του, να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις ενός συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου και στην περίσταση της διδασκαλίας, αξιοποιώντας τις ήδη υφιστάμενες γνώσεις ως βάση για την μετέπειτα μάθηση.
Προς αυτή την κατεύθυνση η σχολική ετοιμότητα αναφέρεται και ως γνωστική ετοιμότητα ή ετοιμότητα για μάθηση, καθώς επηρεάζεται από την ωρίμανση των γνωστικών μηχανισμών της μάθησης, η οποία επενεργεί στην αποτελεσματικότητα των διαδικασιών μάθησης καθορίζοντας την επίτευξη ή όχι της νοητικής επίδοσης.
Σχολική ετοιμότητα και σχολείο
Η ετοιμότητα ενός μαθητή απέναντι στην μάθηση δεν συντελείται αυτόματα αλλά επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα της διδασκαλίας που έχει προηγηθεί. Συνεπώς το σχολείο και πιο συγκεκριμένα ο εκπαιδευτικός οφείλει μέσα από την δόμηση του περιβάλλοντος και την επιλογή των κατάλληλων διδακτικών μεθόδων και τεχνικών διδασκαλίας να δημιουργεί εκείνες τις συνθήκες που προάγουν τη γνωστική ετοιμότητα του μαθητή.
Καθώς σε κάθε βαθμίδα ηλικίας το παιδί δέχεται διαφορετικά ερεθίσματα κι αντιλαμβάνεται διαφορετικά τον κόσμο, το σχολείο πρέπει να κατευθύνει τη μάθηση κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να συμβαδίζει με τη γνωστική του ετοιμότητα, χορηγώντας του, παράλληλα, την κατάλληλη ενίσχυση και τα κατάλληλα κίνητρα.
_____________________________________________________
Η Τσακανίκα Πηνελόπη είναι Ειδική Παιδαγωγός, Απόφοιτη του Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Η Κυριαζίδου Σωτηρία είναι Ψυχολόγος Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με ειδίκευση στην Κλινική Νευροψυχολογία της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
