Η επαναφοίτηση, δηλαδή η επανάληψη της ίδιας σχολικής τάξης από έναν μαθητή ή μια μαθήτρια, αποτελεί μια πρακτική που εφαρμόζεται σε διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα, περιλαμβανομένου και του ελληνικού. Η χρησιμότητά της, όμως, παραμένει ένα θέμα έντονου επιστημονικού και παιδαγωγικού διαλόγου.
Ερευνητικά δεδομένα για τα οφέλη και τις συνέπειες
Σύμφωνα με πλήθος διεθνών ερευνών (π.χ. Hattie, 2009· Jimerson, 2001), η επαναφοίτηση δεν έχει θετικά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Αντιθέτως, συνδέεται συχνά με:
- Μειωμένη αυτοεκτίμηση και κίνητρο για μάθηση
- Μεγαλύτερο κίνδυνο σχολικής διαρροής
- Μικρές ή και αρνητικές επιδράσεις στη μαθησιακή πρόοδο, ιδιαίτερα αν δεν συνοδεύεται από διαφοροποιημένη παιδαγωγική υποστήριξη
Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις οι μαθητές μπορεί να παρουσιάσουν προσωρινή βελτίωση στην επίδοση μετά από μια χρονιά επαναφοίτησης, οι θετικές επιπτώσεις τείνουν να εξασθενούν με την πάροδο του χρόνου. Οι περισσότεροι ερευνητές προτείνουν εναλλακτικές παρεμβάσεις, όπως ενισχυτική διδασκαλία, προσαρμογή της διδακτικής μεθοδολογίας και συμβουλευτική υποστήριξη.
Πρακτικές σε άλλες χώρες
Η επαναφοίτηση δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Ωστόσο, η εφαρμογή της διαφέρει σημαντικά ανάλογα με το εκπαιδευτικό σύστημα:
- Ηνωμένες Πολιτείες: Η επαναφοίτηση εφαρμόζεται σε κάποιες Πολιτείες, αλλά δέχεται έντονη κριτική και έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Υιοθετούνται κυρίως παρεμβατικές στρατηγικές πρώιμης υποστήριξης.
- Φινλανδία, Νορβηγία, Σουηδία: Οι χώρες αυτές δεν υποστηρίζουν την επαναφοίτηση, επενδύοντας σε ένα εξατομικευμένο και υποστηρικτικό μαθησιακό περιβάλλον.
- Γαλλία και Γερμανία: Η επαναφοίτηση εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά και εδώ η τάση είναι η μείωση της, χάρη στην υιοθέτηση εναλλακτικών εκπαιδευτικών μεθόδων.
- Ολλανδία και Βέλγιο: Εμφανίζουν σχετικά υψηλά ποσοστά επαναφοίτησης, αλλά και σε αυτές παρατηρείται στροφή προς πιο εξατομικευμένες παρεμβάσεις.
Συμπεράσματα
Η επαναφοίτηση, αν και εφαρμόζεται σε πολλές χώρες, δεν θεωρείται από την πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας ως η πιο αποτελεσματική λύση για τη στήριξη των μαθητών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι πιο αποτελεσματικές είναι οι στοχευμένες παιδαγωγικές παρεμβάσεις που προλαμβάνουν την ανάγκη επανάληψης της τάξης.
Κατά συνέπεια, η παιδαγωγική πολιτική στην Ελλάδα και αλλού τείνει να μετατοπίζεται από την επαναφοίτηση προς πιο υποστηρικτικά, συμπεριληπτικά και διαφοροποιημένα εκπαιδευτικά μοντέλα.
*Ειδικός Παιδαγωγός, Απόφοιτη του Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με Μεταπτυχιακές Σπουδές στις Επιστήμες της Αγωγής - Ειδική Εκπαίδευση του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και κάτοχος σειράς επιμορφώσεων σε θέματα εκπαίδευσης, διδακτικής και ψυχολογίας. Πιστοποιημένος χορηγητής/εξεταστής MATHPRO–S τest
