Πολλές φορές, υπάρχει παρερμηνεία ως προς το τι είναι κατάθλιψη και τι όχι. Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς υγείας, ένα άτομο μπορεί να διαγνωσθεί με κατάθλιψη (Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή κατά DSM5) όταν υπάρχουν συγκεκριμένα συμπτώματα τα οποία έχουν διάρκεια άνω των δύο εβδομάδων και η έντασή τους είναι τέτοια η οποία επηρεάζει την καθημερινότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Ωστόσο, συχνά στο λόγο μας μπερδεύουμε την κατάθλιψη με τη θλίψη, η οποία διακρίνεται από πιο ήπια συμπτώματα και η διάρκειά της είναι πιο σύντομη.
Σύμφωνα με διεθνή στατιστικά, οι γυναίκες μέσης ηλικίας είναι ο πιο συχνός πληθυσμός που εμφανίζει κατάθλιψη. Αυτό φυσικά δεν αποκλείει άλλες ομάδες ανθρώπων να εμφανίσουν αυτή τη διαταραχή. Ανάλογα όμως με την ηλικία, το φύλο και το πολιτιστικό / οικονομικό υπόβαθρο του ατόμου, η διαταραχή εμφανίζει διαφορετικό είδος συμπτωμάτων.
Παραδείγματος χάρη, μια γυναίκα μέσης ηλικίας με καταθλιπτική διαταραχή, τις περισσότερες φορές βιώνει αισθήματα αμφισβήτησης, νιώθει παραμελημένη από το στενό της περιβάλλον, πιεσμένη γιατί δεν μπορεί να εκφράσει ό,τι σκέφτεται και την απασχολεί. Αποφεύγει τις κοινωνικές συνευρέσεις, δε βρίσκει ευχαρίστηση από το σύντροφο της, αισθάνεται ότι συμπεριφέρεται συχνά μηχανικά και ξεσπάει σε κλάματα.
Η συχνότερη ηλικία για τους άντρες που βιώνουν κατάθλιψη είναι η νεαρή ηλικία, περίπου πριν τα 40. Σε αυτό το στάδιο της ζωής ο άντρας έρχεται συχνά αντιμέτωπος με τις κοινωνικές συμβάσεις και τις απαιτήσεις που έχει από τον εαυτό του και έτσι συγκρίνει το ιδανικό με την τρέχουσα (δυσάρεστη) κατάστασή του. Λόγω των παραπάνω συμβάσεων, ένας άντρας θα φανερώσει πολύ πιο δύσκολα τα καταθλιπτικά συμπτώματα, από ό,τι μία γυναίκα και θα εκδηλώσει διαφορετικού είδους δυσκολίες.
Η αυτοεκτίμηση πλήττεται εξίσου και στα δύο φύλα. Συχνά οι γυναίκες σκέφτονται πως είτε παραμελούν τις ανάγκες τους προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες άλλων, είτε πως τους αξίζει να τιμωρηθούν για κάποιο λόγο αγνοώντας τις επιθυμίες τους. Από την άλλη, οι άντρες συνδέουν τη χαμηλή αυτοεκτίμηση με τη μη εκπλήρωση των ρόλων και των στόχων τους, είτε είναι προσωπικοί, είτε θετοί. Αισθάνονται συχνά πως έχουν αποτύχει ως γιοί, σύζυγοι, πατέρες, επαγγελματίες, κ.ο.κ. και βάζουν τον εαυτό τους σε μια συνεχή αμφιβολία.
Πολύ πιο σπάνια, αλλά εξίσου μεγάλης βαρύτητας, είναι η κατάθλιψη της παιδικής ηλικίας. Δε θα πρέπει να συγχέεται αυτή η διαταραχή με τα χαμηλά κίνητρα, το μειωμένο ενδιαφέρον και την εσωστρέφεια που εκδηλώνουν πολλές φορές τα παιδιά. Η παιδική κατάθλιψη διακρίνεται από μια παρατεταμένη περίοδο θλίψης η οποία οδηγεί το παιδί στην κοινωνική απομόνωση, στο να μην κάνει παρέες και να χάνει φίλους, στην έλλειψη ενδιαφέροντος για παιχνίδι, σε μαθησιακές δυσκολίες και άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν εν γένει την μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού. Η αίσθηση ενός διαρκούς φόβου για έναν επικείμενο κίνδυνο είναι εμφανής σε αυτά τα παιδιά τα οποία χαρακτηρίζονται από τους μη γνωστές ως «κλειστά, χαμηλών τόνων, μαζεμένα» παιδιά.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η κατάθλιψη δεν υπάρχει εν κενώ. Διάφορες συνθήκες στο κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον μπορούν να πυροδοτήσουν την έναρξη και τη συντήρηση της διαταραχής, όπως είναι το πένθος, ένας χωρισμός ή απώλεια, η ανεργία και κοινωνικές αντιξοότητες, η συναισθματική και σωματική κακοποίηση, η αποτυχία ή ο φόβος για αυτήν, κ.ά. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί ως αποτέλεσμα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου, μίας άνοιας, και άλλων βιολογικών και νευρολογικών διαταραχών.
Η αντιμετώπιση της κατάθλιψης δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Ανάλογα με την ηλικία, τη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων προτείνεται ενός συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής, και μη φαρμακευτικής παρέμβασης, όπως είναι η ψυχοθεραπεία. Σε κάποιες περιπτώσεις, η λήψη φαρμάκων είναι αναπόφευκτη, ειδικά όταν επηρεάζεται ο ύπνος του ατόμου, η όρεξή του για φαγητό και ο ασθενής παραμελεί τον εαυτό του. Ωστόσο, πάντα προτείνεται η παράλληλη ενασχόληση του ατόμου με τη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση προκειμένου να αλλάξει ο μη υγιής τροπος σκέψης και τα αρνητικά συναισθήματα που οδηγούν ή τροφοδοτούν τη διαταραχή.
Είναι σύνηθες φαινόμενο τα ατομα που υποφέρουν από κατάθλιψη να αδυνατούν να αναζητήσουν την κατάλληλη βοήθεια καθώς αισθάνονται αβοήθητοι και χωρίς διέξοδο από την κατάστασή τους. Το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να παίξει σημαντικό ρολο σε αυτές τις περιπτώσεις και να παρακινήσει το άτομο καθοδηγώντας το προς τις εναλλακτικές που το ίδιο αδυνατεί να δει. Συμπτώματα λοιπόν όπως αργές κινήσεις, θλιμμένο πρόσωπο, αλλαγή στο ενδιαφέρον για δραστηριότητες, συχνή δυσαρέσκεια, προβλήματα στην προσοχή και τη μνήμη, παραμέληση ή αυτοτραυματισμοί είναι καλό να «θορυβήσουν» τους συγγενείς ώστε να μην αγνοηθεί η κατάσταση.
Ο κόσμος ενός ατόμου με κατάθλιψη είναι πολύ διαφορετικός από αυτόν των υπολοίπων. Οι καταστάσεις ερμηνεύονται μέσα από ένα πρίσμα απαισιοδοξίας και διαρκούς άγχους το οποίο οδηγεί το άτομο στο να παίρνει λανθασμένες αποφασίσεις και να αδυνατεί να επιλύσει προβλήματα που προκύπτουν.
Αναμφίβολα, οι παρούσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες επιβαρύνουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης ατόμων που έχουν ήδη διαγνωσθεί ή οδηγούν συχνά στην εμφανισή τους σε αλλά άτομα. Ανεξάρτητα όμως από αυτό, η αντιμετώπισή τους κρίνεται αναγκαία για τη σωματική και ψυχική υγεία του εκάστοτε ανθρώπου που υποφέρει.
(Συνεχίζεται)
