Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Υγεία>>Η ψυχική ανθεκτικότητα και η σημασίας στη ζωή μας

banner roots

Η ψυχική ανθεκτικότητα και η σημασίας στη ζωή μας
11.12.2017 | 09:51

Η ψυχική ανθεκτικότητα και η σημασίας στη ζωή μας

Συντάκτης:  Παναγιώτης Σκαπέτης
Κατηγορία: Υγεία

Γράφει η Φανή Λούγκλου,
ΜΑ Κλινική Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος

Τι είναι η ανθεκτικότητα;

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα του ατόμου να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το άγχος και τις δυσκολίες. Το επίπεδο ανθεκτικότητας διαφέρει για τον καθένα, ενώ φαίνεται να εξαρτάται και από το περιβάλλον ή τους ανθρώπους που συναναστρεφόμαστε.

Το να είμαστε ψυχικά ανθεκτικοί δε σημαίνει ότι δε θα ζήσουμε ποτέ καμία δυσκολία. Σημαίνει ότι έχουμε τα απαραίτητα όπλα και αντιδρούμε σωστά σε σοβαρά γεγονότα που μπορεί να προκαλέσουν άγχος, θυμό ή θλίψη. Τα άτομα που έχουν μεγάλη ποικιλία στρατηγικών αντιμετώπισης, καθώς και καλή κοινωνική στήριξη, βιώνουν λιγότερη απελπισία σε δύσκολες στιγμές.

Τα άτομα με χαμηλή ανθεκτικότητα είναι επιρρεπή στην κατάθλιψη, το έντονο άγχος και τις κακές διαπροσωπικές σχέσεις. Υιοθετούν συμπεριφορές που βάζουν σε κίνδυνο την υγεία τους, έχουν ψυχοσωματικά προβλήματα και κακή υγεία. Αντίθετα, τα άτομα με υψηλή ψυχική ανθεκτικότητα είναι περισσότερο ευχαριστημένα με την προσωπική τους ζωή, με την εργασία τους, έχουν καλύτερη αυτοπεποίθηση, καλές διαπροσωπικές σχέσεις, κοινωνική υποστήριξη και δυνατότητα αποτελεσματικής επίλυσης προβλημάτων. Επίσης, είναι αισιόδοξα, διεκδικητικα και δεν βλέπουν τον εαυτό τους ως θύμα.

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Susan Kobasa, τέσσερα στοιχεία είναι σημαντικά στην ανθεκτικότητα:

1. Πρόκληση: Τα άτομα με ανθεκτικότητα βλέπουν τις δυσκολίες ως προσωρινές προκλήσεις, δεν παραλύουν από τα γεγονότα. Θεωρούν τα λάθη και τις αποτυχίες ως μαθήματα και ευκαιρίες για ανάπτυξη. Δεν τα αντιλαμβάνονται ως έλλειψη ικανοτήτων ή έλλειψη αξίας.

2. Δέσμευση: Τα άτομα με ανθεκτικότητα απολαμβάνουν τη ζωή τους, δεσμεύονται απέναντι στους στόχους τους και έχουν λόγους να σηκώνονται από το κρεβάτι κάθε πρωί. Η δέσμευση αυτή περιλαμβάνει την εργασία, την προσωπική ζωή, τις φιλίες, τα πιστεύω τους και τα ενδιαφέροντά τους.

3. Προσωπικός έλεγχος: Τα άτομα με ανθεκτικότητα ξοδεύουν το χρόνο και την ενέργειά τους σε καταστάσεις και γεγονότα που ξέρουν ότι μπορούν να ελέγξουν. Επειδή στρέφουν τις προσπάθειές τους σε πράγματα που ξέρουν ότι θα φέρουν αποτελέσματα, νιώθουν δυναμικοί και σίγουροι. Όσοι σπαταλούν το χρόνο τους ανησυχώντας για γεγονότα που δεν μπορούν να ελέγξουν, νιώθουν χαμένοι και αδύναμοι να αναλάβουν δράση.

4. Αξιολόγηση: Τα άτομα με ψυχική ανθεκτικότητα αξιολογούν σωστά τις συνθήκες που οδήγησαν σε ένα αρνητικό γεγονός. Αντιλαμβάνονται τόσο τη συμβολή εξωτερικών παραγόντων (άλλοι άνθρωποι, συνθήκες), όσο και τα δικά τους λάθη και προβαίνουν σε διορθωτικές κινήσεις, όπου είναι δυνατόν.

Αν και οι ψυχολόγοι συμφωνούν ότι κάποιοι είναι πιο ανθεκτικοί από άλλους εκ φύσεως, είναι δυνατό να καλλιεργήσουμε την ανθεκτικότητα. Αν και αυτό είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί αλλαγή στον τρόπο σκέψης και διαχείρισης των καταστάσεων, υπάρχουν τέσσερις γενικές αρχές:

1. Ενίσχυση της θετικότητα: Ένα χαρακτηριστικό των ανθεκτικών ανθρώπων είναι η ισορροπία των αρνητικών και θετικών συναισθημάτων. Αντίθετα, τα μη ανθεκτικά άτομα χαρακτηρίζονται από την τάση να υπερβάλλουν όσον αφορά στα αρνητικά συναισθήματα και να υποτιμούν τα θετικά. Προκειμένου να διορθωθεί αυτή η ανισορροπία, χρειάζεται αλλαγή στον τρόπο σκέψης και στην αξιολόγηση των καταστάσεων. Πρέπει συνειδητά να διορθώνονται οι υπερβολικά αρνητικές σκέψεις, ώστε να γίνονται πιο ρεαλιστικές και να παρατηρούνται και να εκτιμώνται οι θετικές εμπειρίες.

2. Μάθηση: Όσο περισσότερο βλέπουμε τις προκλήσεις ως ευκαιρίες για αυτό-ανάπτυξη, τόσο πιο ανθεκτικοί γινόμαστε. Τα ανθεκτικά άτομα δουλεύουν με τα αρνητικά/οδυνηρά συναισθήματα και αποκτούν την πίστη ότι μπορούν να διαχειριστούν τον πόνο, αντί να κρύβονται από αυτόν. Ένας τρόπος για να συμβεί αυτό, είναι να βρίσκουμε τις επιλογές μας σε μια κατάσταση και να αξιολογούμε τις πιθανές συνέπειες κάθε επιλογής. Είναι και πάλι μια συνειδητή διαδικασία, μέχρι να αυτοματοποιηθεί από το άτομο.

3. Προσφορά: η προσφορά υπηρεσιών σε άλλους είναι ένας πολύ δυνατός τρόπος ενίσχυσης της ανθεκτικότητας. Η προσφορά μπορεί να έχει πολλές μορφές, όπως εθελοντισμός, φιλανθρωπία, αλλά και κάτι απλό όμως ένα χαμόγελο ή μια κουβέντα ενθάρρυνσης. Τα θετικά συναισθήματα που γεννιούνται από την προσφορά τονώνουν την αυτοπεποίθηση, την αισιοδοξία και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι το να λαμβάνουμε και να εκτιμούμε την ευγένεια είναι εξίσου σημαντικό με το να την προσφέρουμε, καθώς η αποδοχή είναι κομμάτι της ανθεκτικότητας. Όταν κάτι κακό συμβαίνει, είναι καλό να δεχόμαστε βοήθεια και να εκτιμούμε και να είμαστε ευγνώμονες για τα πράγματα που είναι ακόμα θετικά στη ζωή μας. Μια τεχνική για να συμβεί αυτό είναι να κρατάμε ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης που θα περιλαμβάνει καθημερινά πράγματα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες.

4. Φροντίδα του εαυτού: Η καλή υγεία - και οι υγιείς συνήθειες – είναι απαραίτητα στοιχεία για την ψυχική και συναισθηματική ανθεκτικότητα. Η συνήθειες περιλαμβάνουν τη διατροφή, τον ύπνο, τη φυσική άσκηση και τη διαχείριση του άγχους. Όταν υπάρχει καλή σωματική υγεία, έχουμε περισσότερη αντοχή σε δύσκολες καταστάσεις, καθώς όταν αυτές συμβούν, δεν βρίσκουν ένα καταπονημένο σώμα αλλά ένα υγιές που μπορεί να ανταποκριθεί. Επειδή όμως η σωματική ανθεκτικότητα βασίζεται πολύ στην ψυχική υγεία, είναι σημαντικό να δημιουργούμε ευκαιρίες «ψυχικών διαλειμμάτων». Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την απόκτηση χόμπι και ενδιαφερόντων, τις φιλίες, ακόμα και την περιστασιακή ονειροπόληση.

Είστε περίεργοι να μάθετε πόσο ψυχολογικά ανθεκτικοί είστε; Ο ψυχολόγος Al Siebert στο βιβλίο του Το πλεονέκτημα της ανθεκτικότητας (2005) περιλαμβάνει ένα σύντομο τεστ, που μπορεί να δώσει μια μικρή ιδέα.

Βαθμολογείστε τον εαυτό σας από το 1 ως το 5 (1 = διαφωνώ απόλυτα, 5 = συμφωνώ απόλυτα)

1. Είναι συνήθως αισιόδοξος. Βλέπω τις δυσκολίες ως προσωρινές και περιμένω ότι θα τις ξεπεράσω.

2. Συναισθήματα θυμού, απώλειας ή αποθάρρυνσης δε διαρκούν πολύ.

3. Μπορώ να ανεχτώ υψηλά επίπεδα ασάφειας και αβεβαιότητας για κάποιες καταστάσεις.

4. Προσαρμόζομαι γρήγορα σε νέες συνθήκες. Είμαι περίεργος, κάνω ερωτήσεις.

5. Έχω χιούμορ και αυτοσαρκάζομαι.

6. Μαθαίνω από τις εμπειρίες μου και από τις εμπειρίες άλλων.

7. Είμαι καλός στη λύση προβλημάτων. Είμαι καλός στο να κάνω τις καταστάσεις λειτουργικές.

8. Είμαι δυνατός και αντέχω σε δύσκολες περιόδους.

9. Έχω αλλάξει αρνητικές καταστάσεις σε θετικές και έχω βρει πλεονεκτήματα σε κακές εμπειρίες.

Λιγότερο από 20 βαθμούς – χαμηλή ανθεκτικότητα. Ίσως δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε πιεστικές καταστάσεις ή προβλήματα και πληγώνεστε εύκολα από την κριτική. Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, νιώθετε αβοήθητοί και απελπίζεστε. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια, προκειμένου να αναπτύξετε την ανθεκτικότητά σας.

20-30 βαθμούς: Έχετε κάποια σημαντικά στοιχεία ανθεκτικότητα, αλλά υπάρχει χώρος για βελτίωση. Ενισχύστε τα ήδη υπάρχοντα χαρακτηριστικά και προσπαθήστε να καλλιεργήσετε αυτά που λείπουν.

30-35 βαθμούς: Υπάρχει αρκετή ανθεκτικότητα (συνήθως αυτός είναι ο μέσος όρος) και μπορείτε να ανταπεξέλθετε στις περισσότερες προκλήσεις.

35-45: Υπάρχει υψηλή ανθεκτικότητα. Ανταποκρίνεστε πολύ θετικά στις δυσκολίες και ίσως να μπορείτε να βοήθησε άλλους που αντιμετωπίζουν αρνητικά γεγονότα.

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το