Αν ξεκινήσει κάποιος να αναλύει τον τυπικό ορισμό του όρου «Ψυχοθεραπεία» θα μπορέσει να εστιάσει αρχικά στο γεγονός ότι πρόκειται για μία διαδικασία. Αυτό υποδεικνύει πως η θεραπεία της ψυχής (ό,τι σημαίνει «ψυχή» για τον καθένα) δεν είναι κάτι στιγμιαίο που μπορεί να εμφανιστεί αυτόματα και να παραμείνει για πάντα. Απαιτεί χρόνο, ζύμωση, σκέψη και θέληση για την επιθυμητή αλλαγή, κι όλα αυτά δεν είναι πάντοτε δεδομένα. Στο ταξίδι της ψυχοθεραπείας έχει σημασία τόσο ο προορισμός, όσο και τα μονοπάτια που θα ακολουθήσεις για να φτάσεις σε αυτόν. Τα μονοπάτια θα σε οδηγήσουν σε σκέψεις και συναισθήματα, σε σχέσεις και συμπεριφορές που άλλες φορές σου είναι γνώριμα, κι άλλες φορές με έκπληξη αποφασίζεις να τα πατήσεις για πρώτη φορά στη ζωή σου. Κάποια μονοπάτια είναι πιο σύντομα, άλλα θα κάνουν κύκλους, κι άλλα θα δοκιμάσουν τις αντοχές σου.
Στη ψυχοθεραπεία μεγάλη βαρύτητα παίζει η σχέση που δημιουργείται με τον θεραπευτή. Ο τελευταίος φέρει την ευθύνη της «προστασίας» του ατόμου μέσα στα δύσβατα κάποιες φορές δρομάκια που οδηγείται. Ο θεραπευτής δεν είναι μία αυθεντία που κατέχει την απόλυτη γνώση, ούτε ένας αυστηρός κριτής που επιπλήττει σε κάθε στραβοπάτημα. Είναι ένας επιστήμονας με τη δική του προσωπικότητα, γνώσεις και τεχνικές που αποφασίζει να βαδίζει πλάι σου στο ταξίδι μιάς κι έχει εμπειρία σε αυτά. Ο θεραπευτής και το ενδιαφερόμενο άτομο είναι συνεργάτες με κοινό σκοπό να ολοκληρωθεί το ταξίδι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ο θεραπευτής είναι απόλυτα δεσμευμένος από το απόρρητο και την εχεμύθεια ώστε να υπάρξει απόλυτη εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια και ανοιχτή επικοινωνία που είναι τα απαραίτητα εφόδια του ταξιδιού. Ό,τι λέγεται σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, παραμένει εκεί. Ωστόσο, και ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος έχει υποχρεώσεις κι αυτές είναι κυρίως απέναντι στον εαυτό του και στη σχέση του με τον θεραπευτή. Το ταξίδι της ψυχοθεραπείας απαιτεί υπευθυνότητα, αποφασιστικότητα και κάποιες φορές θάρρος. Άλλωστε, ποιό ταξίδι δεν τα απαιτεί;
Ο λόγος (η γλώσσα/η επικοινωνία) είναι το κύριο μέσω που χρησιμοποιείται για να φτάσουμε στον προορισμό. Μέσω του λόγου διαμορφώνουμε μία καινούρια πραγματικότητα, αρχικά σε επίπεδο σκέψης και συναισθήματος κι έπειτα σε επίπεδο συμπεριφοράς και δράσης, η οποία χτίζεται σταδιακά με βάση την προσωπικότητα του ενδιαφερόμενου, τις σχέσεις που υπάρχουν στη ζωή του, τις ανάγκες του και τις αξίες του. Για να επιτευχθεί η καινούρια πραγματικότητα θα πρέπει αυτή να είναι εφικτή, καθώς κανένας δεν μπορεί να φτάσει σε έναν προορισμό που δεν του ταιριάζει πραγματικά, διαφορετικά, θα αισθάνεται πάντα πως έχει χάσει το δρόμο του.
Σε ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες το άτομο αντιμετωπίζει έντονες ψυχολογικές δυσκολίες ή/και διαταραχές (για παράδειγμα, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές της διάθεσης, ψυχωτικά συμπτώματα, ιδεοκαταναγκαστικά συμπτώματα, κ.ά.) το ταξίδι του ενδιαφερόμενου μπορεί να έχει πιο ιδιαίτερη μορφή. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι σημαντικό να δοθεί βαρύτητα στο να μάθει το άτομο να διαχειρίζεται και να αντιμετωπίζει αυτές τις δυσκολίες, και ανάλογα με την περίσταση και το είδος της δυσκολίας να της εξαλείψει. Ένα τέτοιο ψυχοθεραπευτικό ταξίδι μπορεί κάποιες φορές να γίνει κουραστικό και αποθαρρυντικό για τον ενδιαφερόμενο γιατί ίσως να χρειαστεί να κάνει συνεχώς στάσεις για να μαζέψει τις δυνάμεις του. Όμως η ικανοποίηση του έρχεται όταν ο προορισμός αρχίζει να φαίνεται στον ορίζοντα είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή του ταξιδιώτη.
Μεγάλη σημασία σε αυτό το γενναιόδωρο ταξίδι της ψυχοθεραπείας έχει η παρατήρηση και η κατανόηση των όσων υπάρχουν κατά μήκος των μονοπατιών. Κάποιες φορές, στις όχθες ενός μονοπατιού μπορεί κανείς να συναντήσει αναμνήσεις, φόβους κι αισθήματα αδυναμίας, κι άλλες φορές να βρει μπροστά του θέληση, θετικά χαρακτηριστικά, προσωπικά εφόδια και ικανότητες που συνεχίζουν να τον βοηθούν να προχωρήσει προς τον προορισμό που έχει θέσει. Ο ταξιδιώτης μαζί με τον θεραπευτή, συλλέγουν μαζί τα φωτεινά σημάδια που βρίσκουν στο δρόμο τους για να τα αξιοποιήσουν αργότερα.
Κορυφαία στιγμή σε όλο το ταξίδι αποτελεί η απόφαση της έναρξής του. Τίποτα δεν μπορεί να ξεκινήσει, αν πρώτα δεν αποφασίσουμε να το ξεκινήσουμε εμείς. Καμία θετική αλλαγή δε θα υπάρξει στη ζωή μας αν πρώτα δεν αποδεχτούμε ότι αξίζει να ενεργήσουμε γι’ αυτήν.
Ένα μεταβατικό στάδιο, μία διαφωνία στις σχέσεις, ένα διαζύγιο, ο έντονος φόβος για το αεροπλάνο, η μεγάλη θλίψη από μία απώλεια, η αμηχανία στην ανατροφή των παιδιών, ο θυμός και η οργή για συγκεκριμένες καταστάσεις, οι δυσκολίες στον ύπνο, η ανάγκη κατανόησης των προσωπικών προτιμήσεων είναι κάποια από τα θέματα που οδηγούν τους ταξιδιώτες να βάλουν τα παπούτσια τους και να ξεκινήσουν για έναν πιο επιθυμητό προορισμό…
Συχνά συγχαίρω τους ενδιαφερόμενους που εκδηλώνουν την αποφασιστικότητα να κάνουν το πρώτο βήμα. Θέλει τόλμη, γιατί ο φόβος είναι καθηλωτικός.
Προσωπικά, εξασκώ την Εστιασμένη στις Λύσεις Ψυχοθεραπεία η οποία δίνει έμφαση στα δυνατά σημεία και τα εφόδια που έχει ο καθένας ώστε να επιτύχει τους στόχους που θέτει για τη ζωή του. Δεν εστιάζει στο παρελθόν, αλλά στο παρόν και στο μέλλον μέσα από τη δημιουργία μικρών βημάτων που οδηγούν σταδιακά στον προορισμό. Η Εστιασμένη στις Λύσεις Ψυχοθεραπεία βλέπει το άτομο ως μέλος ενός συστήματος, μίας οικογένειας και μίας κοινωνίας, που με τον δικό τους τρόπο επηρεάζουν το άτομο συνειδητά και μη, θετικά ή αρνητικά. Είναι βραχεία, μη-κατευθυντική θεραπεία η οποία βρίσκει εφαρμογές σε όλο το εύρος δυσκολιών.
«Η ψυχική υγεία και ευεξία είναι δικαίωμα και είναι εφικτή»
________________________________________________
Ο Πέτρος Κεχαγιάς είναι Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπευτής, MSc Νευροψυχολογίας και Υπ. Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.gr
