Εκτός, όμως, από τους γονείς και οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να εντοπίσουν υσκολίες του παιδιού που αφορούν τόσο τη μαθησιακή διαδιακασία όσο και στην κοινωνική συναναστροφή ή στη συναισθηματική διάθεση, καθώς αλληλεπιδρούν με το παιδί αρκετές ώρες της ημέρας. Οπότε θα ήταν χρήσιμο και για τους ίδιους να γνωρίζουν πού θα μπορούσαν να απευθυνθούν για τυχόν απορίες τους.
Το πρώτο βήμα, λοιπόν, που πρέπει να κάνει ο γονέας αν κάτι τον προβληματίζει με τη συμπεριφορά του παιδιού του είναι, αρχικά, η επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς που έρχονται πιο συχνα σε επαφή μαζί του, με σκοπό να λάβει πληροφορίες σχετικά τη συμπεριφορά του στο πλαίσιο του σχολείου. Αντίστοιχα οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να ενημερώσουν τους γονείς για την εμφάνιση αλλαγών στο επίπεδο της μάθησης ή της διάθεσης του παιδιού.
Το δεύτερο βήμα είναι να απευθυνθούν οι γονείς σε ψυχολόγο. Η επίσκεψη γίνεται αρχικά από τον έναν – ή ακόμα καλύτερα και από τους δύο γονείς – και ακολουθεί συνάντηση με το παιδί για να αξιολογηθεί η ύπαρξη τυχόν δυσκολίας που παρουσιάζει. Η αξιολόγηση του ψυχολόγου, λαμβάνοντας υπόψη το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, μπορεί να εντοπίσει συναισθηματικές δυσκολίες του παιδιού, έλλειμμα στις κοινωνικές δεξιότητες, διάγνωση μαθησιακών δυσκολίων και υπολογισμό της νοημοσύνης του – εφόσον κατέχει τα κατάλληλα τεστ. Αφού γίνει η αξιολόγηση, ο ψυχολόγος κάνει το σχεδιασμό της θεραπευτικής παρέμβασης που, πιθανόν, χρειάζεται το παιδί. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα επιπλέον επισκέψεις στον ψυχολόγο, αλλά παραπομπή του σε άλλες ειδικότητες αν κριθεί απαραίτητο. Οι ενδιαφερόμενοι καλό είναι να απευθυνθούν σε ψυχολόγους που έχουν ειδίκευση σε παιδιά (όπως οι Σχολικοί Ψυχολόγοι, Παιδοψυχολόγοι) ή σε Νευροψυχολόγο αν πρόκειται για αξιολόγηση και παρέμβαση σε επίπεδο γνωστικών λειτουργιών. Εναλλακτικά, σε κάποια σχολεία παρέχονται δωρεάν ψυχο-κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και στα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης Διάγνωσης και Υποστήριξης (Κ.Ε.Δ.Δ.Υ.) τα οποία υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας.
Άλλες ειδικότητες που μπορεί να εμπλακούν με το παιδί ανάλογα με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει είναι:
Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής (ΕΑΕ): Ο ΕΑΕ είναι ο πλέον αρτιότερα καταρτισμένος σε θέματα εκπαιδευτικής παρέμβασης, εξατομίκευσης και διαφοροποίησης της διδακτέας ύλης, αλλά και επιλογής μεθόδων, τεχνικών και μέσων διδασκαλίας που εξομαλύνουν τις δυσκολίες σε μια μεγάλη γκάμα μαθητών που δυσκολεύονται στο πλαίσιο της σχολικής τάξης. Αυτό δεν αφορά μόνο παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (παιδιά με Νοητική Δυσκολία, Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος) αλλά επίσης μαθητές που έχουν διαγνωσθεί με μαθησιακές δυσκολίες, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ή με διάσπαση προσοχής.Στις αρμοδιότητές του, επίσης, περιλαμβάνεται η σχολική ετοιμότητα, η συνδιδασκαλία με τον εκπαιδευτικό της τάξης, καθώς και η καθοδήγηση των γονέων σχετικά με το διάβασμα των παιδιών τους στο σπίτι. ΕΑΕ υπάρχει στα ειδικά σχολεία, αλλά και στα σχολεία τυπικής εκπαίδευσης παρέχοντας τόσο εξατομικευμένη διαδασκαλία όσο και συνεργασία με το μαθητή και τον εκπαιδευτικό εντός σχολικής τάξης, καθώς, επίσης και στα Κ.Ε.Δ.Δ.Υ. όπου συμβάλλουν στην αξιόλογηση των μαθητών.
Λογοθεραπευτής: Ασχολείται με τις διαταραχές λόγου, φωνής ομιλίας και μάσησης – κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξωλεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, την καθαρότητα της ομιλίας και της φωνής και στην παραγωγή λόγου των βαρήκοων. Ακολουθεί μία σειρά δοκιμασιών, για να αναλύσει και να αξιολογήσει τον λόγο, την ομιλία και την επικοινωνία του παιδιού. Καταρτίζει και εκτελεί πρόγραμμα παρακολούθησης συνεδριών λογοθεραπείας για τη βελτίωση και αποκατάσταση των διαταραχών, στα πλαίσια που επιτρέπει η βλάβη, σε συνεργασία και με ειδικούς άλλων ειδικοτήτων, όπως γιατροί, ψυχολόγοι, ειδικοί παιδαγωγοί και εργοθεραπευτές, για την καλύτερη αντιμετώπιση των διαταραχών και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου.
Εργοθεραπευτής: Η παιδιατρική εργοθεραπεία ασχολείται με την λειτουργικότητα και την ικανότητα του παιδιού να αλληλεπιδρά στο σχολείο, στο σπίτι ή στην καθημερινότητα. Η αξιολόγηση και η παρέμβαση εμπλέκει τη θεραπευτική χρήση των σκόπιμων δραστηριοτήτων και του παιχνιδιού Συστήνεται σε παιδιά που δυσκολεύονται να αυτοεξυπηρετηθούν (ένδυση, απόδυση, σίτιση, τουαλέτα, κουμπιά, κορδόνια), δυσκολεύονται να υπολογίσουν καλά τη θέση του σώματος τους σε σχέση με τον χώρο, είναι αδέξια, πέφτουν συχνά, δυσκολεύονται να κόψουν με ψαλίδι, να κάνουν παζλ, να ζωγραφίσουν, ο γραφικός τους χαρακτήρας είναι άσχημος, είναι υπερκινητικά, δυσκολεύονται να πάρουν μέρος σε ομαδικά παιχνίδια και παιχνίδια με κανόνες, δεν μπορούν να συγκεντρωθούν, δυσκολεύονται να χειριστούν μικρά αντικείμενα.
Εκτός από τις παραπάνω ειδικότητες κάποιες φορές κρίνεται απαραίτητη και εκτίμηση από Παιδοψυχίατρο. Αυτό συμβαίνει για να λάβει το παιδί ή ο έφηβος μια έγκυρη διάγνωση σχετικά με τις συναισθηματικές ή ψυχιατρικές διαταραχές που αντιμετωπίζει. Δεν χορηγεί πάντα φαρμακευτική αγωγή, αλλά συνεργάζεται με επαγγελματίες γενικής, ψυχικής υγείας και ειδικής αγωγής (ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, ψυχολόγους, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς, κοινωνικούς λειτουργούς), καθώς και με εκπαιδευτικούς και σχολεία, τόσο κατά τη διάγνωση, όσο και για το θεραπευτικό σχεδιασμό.
Κλείνοντας, αξίζει να αναφερθεί ότι στην παρέμβαση που θα λάβει το παιδί, απαραίτητη είναι η συμμετοχή των γονέων με τρόπους που θα τους υποδείξει ο εκάστοτε ειδικός, διότι πολλές φορές απαιτείται και τροποποίηση του οικογενειακού περιβάλλοντος. Ακόμη, είναι πολύ σημαντικό, αν το παιδί παρακολούθειται από διαφόρους ειδικούς, αυτοί να σχηματίσουν ένα ανοιχτό δίκτυο συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ τους, όπου θα συζητάται η πορεία και οι θεραπευτικοί στόχοι του παιδιού και της οικογένειας. Στο πλαίσιο αυτό ο καθένας αναλαμβάνει ένα συγκεκριμένο κομμάτι βάσει του αντικειμένου των σπουδών του και της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης που έχει λάβει, αποφεύγοντας με αυτόν τον τρόπο την επικάλυψη του άλλου επιστήμονα ή παράκαμψη της σπουδαιότητας του έργου του, στοιχεία που ενδέχεται να δημιουργήσουν σύγχηση στο παιδι.
_______________________________________
Η Κυριαζίδου Σωτηρία είναι Ψυχολόγος, Απόφοιτη Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στην Κλινική Νευροψυχολογία της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η Τσακανίκα Πηνελόπη είναι Ειδική Παιδαγωγός, Απόφοιτη του Τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με Μεταπτυχιακές Σπουδές στις Επιστήμες της Αγωγής- Ειδική Εκπαίδευση του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
