Απώλεια μνήμης
Από τα πρώτα και πιο εμφανή συμπτώματα των περισσότερων μορφών άνοιας είναι η μειωμένη απόδοση της μνήμης, και κυρίως της βραχύχρονης και πρόσφατης μνήμης. Το άτομο δυσκολεύεται να συγκρατήσει πληροφορίες μέσα σε μία συζήτηση ή να θυμηθεί τι ήθελε να κάνει στα επόμενα λεπτά. Συνήθως συγκρατούνται πληροφορίες του μακρινού παρελθόντος, έστω και κάπως παραποιημένες, όμως πρόσφατες, όπως ένα καινούριο όνομα, ένας αριθμός τηλεφώνου, η χρήση μίας συσκευής, κ.ά. δεν αποθηκεύονται στον εγκέφαλο και κατά συνέπεια δεν υπάρχει μνήμη γι’ αυτά.
Αποπροσανατολισμός στο χώρο και στο χρόνο
Ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της άνοιας, ειδικά της Νόσου Alzheimer είναι οι ξαφνικές δυσκολίες του ατόμου να προσανατολιστεί στο χώρο και να βρει το δρόμο του, ακόμη και σε γνώριμα μέρη, και σε κάποιες περιπτώσεις και μέσα στο σπίτι του. Από την άλλη, αν και είναι φυσιολογικό να ξεχνάμε όλοι τη σημερινή ημερομηνία, ένα άτομο στην αρχή της άνοιας πιθανόν θα μπερδευτεί με τις χρονικές έννοιες «τώρα, πριν, μετά, παλιά, στο μέλλον, βράδυ, μέρα» και μπορεί να ξεχάσει μία χρονική αλληλουχία γεγονότων όπως τα έχει ζήσει.
Δυσκολίες στη γλώσσα και την ευφράδεια
Η δυσκολία του ατόμου να βρει και να χρησιμοποιήσει τις κατάλληλες λέξεις για να εκφραστεί, έστω κι εάν είναι πολύ συχνές, εκδηλώνεται συνήθως στα πρώιμα στάδια της άνοιας, με αποτέλεσμα ο ασθενής να προσπαθεί να περιγράψει αυτό που θέλει να πει χρησιμοποιώντας άλλες λέξεις ή κινήσεις.
Έλλειψη πρωτοβουλίας και απόσυρση από τα ενδιαφέροντα
Το άτομο αρχίζει να αποσύρεται δίχως λόγο από τις καθημερινές ασχολίες του, δείχνει να χάνει την όρεξή του και την ευχαρίστηση που έπαιρνε από αυτές. Ενδέχεται να μένει περισσότερες ώρες στο σπίτι, να γίνεται παθητικό και να μπερδεύεται πλέον εύκολα με ασχολίες που διεκπεραίωνε με ευκολία στο παρελθόν.
Αλλαγές στη συμπεριφορά και τη διάθεση
Πέρα από τις δυσκολίες που προκύπτουν σε γνωστικό επίπεδο, γίνονται εμφανείς αλλαγές στην κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου και τη διάθεση που εκδηλώνει απένταντι σε καταστάσεις και άτομα. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα των οικείων του πως αλλάζει η προσωπικότητά του και νιώθουν να μην αναγνωρίζουν πολλές φορές τον άνθρωπό τους. Ο ασθενής μπορεί να γίνει ευέξαπτος, να τον ενοχλούν θέματα που μέχρι πρόσφατα τα αντιμετώπιζε με ψυχραιμία ή να έχει λιγότρες αναστολές στη συμπεριφορά του.
Συμπερασματικά, η άνοια είναι μία παθολογική κατάσταση η οποία εντάσσει τον ασθενή και τα άτομα που τον περιθάλπτουν σε μία καινούρια και απαιτητική φάση ζωής με αυξημένες ανάγκες και απαιτήσεις προσαρμογής. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, υπάρχουν διαφορετικές μορφές άνοιας, και τα συμπτώματα είναι διαφορετικά για τον κάθε ασθενή.
Ο νευροψυχολογικός έλεγχος που διενεργείται στον ασθενή αποτελείται από μία σειρά από δοκιμασίες, μέσα από τα αποτελέσματα των οποίων εντοπίζουμε τόσο τις αντικειμενικές δυσκολίες και τα ελλείμματα του ασθενή σε γνωστικό, συναισθηματικό, κοινωνικό και λειτουργικό επίπεδο, αλλά και προβλέπουμε την έκβαση της διαταραχής ώστε να καθοδηγήσουμε τους φροντιστές του ατόμου να εφαρμόσουν τεχνικές διαχείρισης της άνοιας που ταιριάζουν στην κατάσταση.
Πέτρος Κεχαγιάς
Ψυχοθεραπευτής, MSc Νευροψυχολόγος
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.gr
