Καθώς οι δυό τους τσακώνονται για το ποιά είναι τα όρια τα οποία η Ιφιγένεια μπορεί να ξεπερνάει και για το πότε η Ηλέκτρα ανησυχεί υπερβολικά, η μητέρα λέει στην κόρη της «Εντάξει Ιφιγένεια, δεν πειράζει... όταν θα κάνεις κι εσύ παιδιά θα δεις πως είναι να μη σε ακούνε και να σε αγνοούν». «Εγώ δε θα γίνω σαν κι εσένα» της απάντησε. Κάτι άλλαξε στη σχέση τους από τη στιγμή που ειπώθηκαν αυτές οι φράσεις.
Η πρώτη είναι μια φράση που ακούγεται πολύ συχνά από το στόμα των γονέων όταν θέλουν να απευθυνθούν στα παιδιά τους και να τους δείξουν πως το να μεγαλώνεις παιδιά ενέχει πολλές ευθύνες. Γίνεται όμως αυτό αντιληπτό και από τα παιδιά; Ας προσπαθήσουμε να μπούμε στο μυαλό και των δύο ανθρώπων, της μητέρας και της κόρης.
Πράγματι, το να μεγαλώνει ένας γονέας σωστά και υπεύθυνα τα παιδιά του δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Οφείλει να λαμβάνει σημαντικές ευθύνες, να βάζει συνεχώς νέα όρια να αποτρέπει και να απαγορεύει, να τιμωρεί, ακόμη και αν γίνεται δυσάρεστος, με απώτερο σκοπό τη σωστή διαπαιδαγώγηση και την ευημερία του παιδιού και της οικογένειας. Για πολλά χρόνια χρειάζεται να παραμερίσει τις προσωπικές του ανάγκες για να είναι αφοσιωμένος ολοκληρωτικά στη φροντίδα του παιδιού. Μέσα σε όλα αυτά, προκύπτει η ανθρώπινη ανάγκη του το παιδί του να κατανοεί τις προσπάθειές του και να είναι υπάκουο στους κανόνες που βάζει ο ίδιος. Συχνά, ο γονέας θεωρεί αυτονόητο πως το παιδί πρέπει να ακολουθήσει τις συμβουλές του ή να υπακούσει τους κανόνες του, από σεβασμό, από πειθαρχεία ή και από φόβο.
Ταυτόχρονα, το παιδί, ανάλογα φυσικά με το φύλο του και την ηλικία του, έχει την ανάγκη να αισθάνεται αδέσμευτο, ανεξάρτητο από την προστασία των γονέων, δοκιμάζοντας συχνά τα όρια τους. Ειδικά στην εφηβεία, τα παιδιά αντιλαμβάνονται τους περιορισμούς που θέτουν οι γονείς τους (είτε είναι δικαιολογημένοι είτε όχι) ως παράλογους και ως μία ξεκάθαρη απόπειρα ελέγχου στην οποία θέλουν αυθόρμητα να εναντιωθούν. Προσπαθώντας να αναπτύξουν τη δική τους προσωπικότητα και δυνατότητα επιλογών, μπαίνουν στον πειρασμό να εναντιωθούν στο γονέα, υποβιβάζοντάς τον κάποιες φορές ακόμη και ως αντι-πρότυπο. Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δε σημαίνει ότι το παιδί σταμάτησε να αγαπάει το γονέα ή να αισθάνεται μέλος της οικογένειας. Η εναντίωση, ακόμη και αυτή που διακρίνεται από πείσμα και απερισκεψία, είναι τυπικό τμήμα της διαδικασίας ωρίμανσης του παιδικού νου.
Ωστόσο, και οι δύο άνθρωποι, η Ηλέκτρα και η Ιφιγένεια, δυσκολεύονται να μπουν στη θέση του άλλου, η κάθε μία για διαφορετικούς λόγους. Αυτό οδηγεί στη ρίξη η οποία καταλήγει στην παραπάνω στοιχομυθεία.
Λέγοντας σε ένα παιδί «όταν κάνεις κι εσύ παιδιά θα δεις» ο γονέας μπορεί να του προκαλέσει άθελά του διάφορες σκέψεις: α) να το αφήσει αδιάφορο και η φράση αυτή να μην έχει κανένα νόημα για το παιδί β) να το νουθετήσει, το παιδί να κατανοήσει τη θέση του γονέα και εν τέλει να συμμορφωθεί γ) να το πεισμώσει και το παιδί να αρχίσει να σκέφτεται πως θα γίνει πολύ καλύτερος γονέας από το γονέα του για να μην επαναλάβει τα λάθη του δ) να θεωρήσει πως τα παιδιά είναι τιμωρία, πως ο γονέας του τιμωρείται που έχει αυτό το παιδί και συνεπώς να αποκτήσει αρνητική εικόνα για τη γονεϊκότητα.
Όταν δύο διαφορετικοί κόσμοι, αυτός του γονέα και αυτός του παιδιού, βρίσκονται σε σύγκρουση, η μόνη λύση είναι ο συμβιβασμός και οι αμοιβαίες προσπάθειες κατανόησης της θέσης του άλλου.
Ο γονέας από τη μία οφείλει να εξηγήσει στο παιδί του τις ευθύνες που ο ίδιος φέρει για τη φροντίδα του, δίχως υπερβολές και χωρίς να του προκαλεί τύψεις, και από την άλλη να μπαίνει στη θέση του παιδιού του και να καταλαβαίνει τις σκέψεις του και τις επιθυμίες του με γνώμονα την ηλικία του και την έλλειψη εμπειρίας (ή και κατανόησης των κινδύνων).
Το παιδί από τη μία οφείλει να εκφράζει τις ανάγκες του με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο, δείχνοντας διάθεση για επικοινωνία, και από την άλλη να συναισθάνεται τις καλές προθέσεις, την αγωνία και τους στόχους του γονέα για να βελτιωθεί μία κατάσταση.
Καθώς οι σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες κάνουν το ρόλο του γονέα όλο και πιο απαιτητικό και το ρόλο του γιού/της κόρης όλο και πιο σύνθετο, η διατήρηση των ισορροπίων και από τις δύο πλευρές είναι το μεγάλο ζητούμενο για την ομαλή λειτουργία της οικογενειακής σχέσης.
Γονείς: Προσπαθήστε να εξηγήσετε παρά να επιβληθείτε
Παιδιά: Προσπαθήστε να κατανοήσετε παρά να εναντιωθείτε
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.weebly.com
