Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι τα συναισθήματα είναι υποκειμενικά. Αυτό σημαίνει ότι κάτι που για το γονιό είναι ασήμαντο ή ανόητο (π.χ. «δε μου δίνει το παιχνίδι», «δε με παίζει» κτλ.), για το παιδί είναι μπορεί να είναι σημαντικό και να του προκαλεί θυμό. Επίσης, ως ενήλικες μπορούμε να διαχειριστούμε κάποιες καταστάσεις λίγο καλύτερα (π.χ. μια μετακόμιση ή αλλαγή δασκάλας, ή τον ερχομό ενός παιδιού στην οικογένεια) απ' ότι το παιδί, το οποίο μπορεί να αντιδράσει με θυμό.
Πρέπει να αποδεχτούμε λοιπόν ότι τα παιδιά νιώθουν θυμό συχνά και ότι πρέπει να τους μάθουμε να τον εκφράζουν και να τον αντιμετωπίζουν σωστά.
Ανάλογα με την ηλικία, ο θυμός μπορεί να εκφραστεί με εκρήξεις οργής, με επιθετικότητα προς τους άλλους ή με ασέβεια, εναντίωση και εσκεμμένη χρήση λέξεων ή συμπεριφορών που πληγώνουν. Η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι να καταλάβουν τι συμβαίνει στο παιδί και να βρουν την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση.
Η εμπειρία του θυμού μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στα παιδιά, κυρίως γιατί λαμβάνουν αντιφατικά μηνύματα σχετικά με αυτό το συναίσθημα, τη διαχείρισή του, την έκφρασή του και για το αν είναι καλό ή κακό πράγμα. Συχνά βλέπουν τη μαμά και τον μπαμπά να εκφράζουν θυμό, ή ακόμα και τους αγαπημένους τους ήρωες στην τηλεόραση, αλλά τα μαλώνουμε ή τα τιμωρούμε όταν εκείνα βγάζουν θυμό.
Αν και ποτέ δεν είναι μια εύκολη εμπειρία για τα παιδιά και τους γονείς, πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα όρια του τι είναι «φυσιολογικό» σε σχέση με το θυμό του παιδιού μπορεί να ξεπερνούν τις προσωπικές μας αντοχές και ανοχές. Μια έκρηξη οργής ενός τετράχρονου που κρατά 15 λεπτά μπορεί να φαίνεται υπερβολική για τον ενήλικα δεν είναι όμως εκτός φυσιολογικών ορίων, σύμφωνα με την ηλικία του παιδιού.
Ο θυμός έχει τρία μέρη: το συναίσθημα, την έκφραση, την κατανόηση του θυμού και της αντίδρασης. Τα παιδιά, από νεογέννητα, μπορούν να νιώσουν και να εκφράσουν θυμό, δεν μπορούν όμως να καταλάβουν γιατί αντέδρασαν με αυτόν τον τρόπο, αν ήταν η κατάλληλη αντίδραση ή όχι και τις συνέπειες στους άλλους και τον εαυτό τους. Καθώς το παιδί μεγαλώνει, η κατανόηση του θυμού είναι μια δύσκολη διαδικασία και για εκείνο και για τους γονείς.
Η διαχείριση του θυμού από το παιδί, αλλά και από τον γονιό την ώρα του επεισοδίου, εξαρτάται από την ικανότητα του παιδιού να θυμηθεί και να συνδέσει την τωρινή κατάσταση με ένα παρόμοιο γεγονός στο παρελθόν, την ανάπτυξη της γλώσσας και της επικοινωνίας και την ικανότητα αυτό-ελέγχου. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο αδύναμες είναι αυτές οι ικανότητες και η έκρηξη είναι ένας από τους λίγους τρόπους, ίσως και ο μοναδικός, που έχει για να εκφραστεί.
Υπάρχουν παρ' όλα αυτά σημάδια που ίσως δείχνουν ότι υπάρχει πιο σοβαρό πρόβλημα απ' απλώς έναν παιδικό θυμό. Ο όρος που πλέον χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις έντονες εκφράσεις θυμού είναι «υπερφόρτωση θυμού» και περιγράφει την ταχύτητα του παιδιού να αντιδράσει έντονα μόλις αντιληφθεί μια προσβολή ή απόρριψη.
Ο λόγος μπορεί να φαίνεται ασήμαντος στους ενήλικες και η αντίδραση δυσανάλογη με το γεγονός που την προκάλεσε. Επιπλέον, ο θυμός δεν κρατά λίγα λεπτά. Το παιδί καταναλώνει πολύ χρόνο με τις σκέψεις και τα συναισθήματα θυμού και με τη συμπεριφορά του σε σχέση με αυτά τα συναισθήματα. Δεν μπορεί να σταματήσει να κλαίει ή να φωνάζει ή, σε κάποιες περιπτώσεις, να γίνεται επιθετικό.
Υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις για την υπερφόρτωση θυμού και για την ανάγκη για παραπάνω βοήθεια. Για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αυτές οι ενδείξεις περιλαμβάνουν εκρήξεις θυμού που διαρκούν πάνω από 30 λεπτά όπου το παιδί γίνεται επιθετικό και βίαιο, αυτό-τραυματισμούς και συχνά επεισόδια (5 ή περισσότερα μέσα στη μέρα).
Στα παιδιά σχολικής ηλικίας (5-12 ετών) ο θυμός γίνεται εξαιρετικά έντονος. Περιλαμβάνει ζημιές στο σπίτι και σε προσωπικά αντικείμενα, γίνεται επικίνδυνος για το παιδί και για τους άλλους, έχει μεγάλη διάρκεια (πάνω από μία ώρα), δημιουργεί προβλήματα στο σχολείο, το παιδί γίνεται βίαιο και καταλήγει σε έντονο κλάμα.
Οι έφηβοι με υπερφόρτωση θυμού είναι επίμονα αγενείς και μπορεί να καταφύγουν σε λεκτική ή σωματική βία, αυτό-τραυματίζονται, απομονώνονται και πέφτει πολύ η επίδοσή τους στο σχολείο.
Αν και είναι μέρος της φυσιολογικής συναισθηματικής ανάπτυξης, η έκφραση και η διαχείριση του θυμού είναι από τα πιο δύσκολα μαθήματα και για τους γονείς και για τα παιδιά. Οι παραπάνω ενδείξεις σημαίνουν ότι το παιδί χρειάζεται περισσότερη φροντίδα, καθοδήγηση ή ακόμα και βοήθεια από ειδικό.
