Ένα θαυμάσιο πόνημα του φίλου και συνάδελφου Σπύρου Παξιμαδά, είχα την τύχη να μελετήσω πρόσφατα κι έζησα μια έντονη αναπόληση των παιδικών μου χρόνων, σε εποχές δύσκολες, μέσα στις οποίες διαπλάσαμε και σφυρηλατήσαμε τον χαρακτήρα μας.
Πρόκειται για το «Λεξικό των Λημνίων - Ντοπιολαλιά», το κάθε λήμμα του οποίου ταυτίζεται με την υπόστασή μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Διαβάζοντάς το νοιώθεις μια ψυχική ανάταση, ιδιαίτερα οι μεγαλύτερες ηλικίες, διότι το περιεχόμενό του είναι η ίδια η ιδιοσυστασία μας.
Πρόκειται για ένα έργο λημνιακής αυτογνωσίας. Πλούσιο, με χιλιάδες λέξεις, μας προσφέρει αφειδώς τον γλωσσικό πλούτο των προγόνων μας και τις βασικές και θεμελιακές πηγές της λημνιακής μας ταυτότητας.
Στους δύσκολους καιρούς, όπως οι σημερινοί, η συγκέντρωση και η καταγραφή ιστορικού και παραδοσιακού υλικού που καθημερινά χάνεται, αποτελεί φραγμό στις ξενικές επιδράσεις και αλλοτριώσεις του εθνικού μας βίου. Στην προσπάθεια λοιπόν αυτή της διατήρησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αποτελεί συμβολή πολύτιμη το έργο του Σπύρου Παξιμαδά, ένα έργο που αντικατοπτρίζει τον πολύχρονο δημιουργικό μόχθο του συγγραφέα. Με σεβασμό και υποδειγματική αφοσίωση στην παράδοση της ιδιαίτερης πατρίδας μας, πραγματοποίησε έναν άθλο.
Μας εκπλήσσει ο θησαυρός των λέξεων, η μεθοδικότητα με την οποία τις παρουσιάζει, δίνοντάς τες πνοή και δύναμη. Πέραν της ερμηνείας κάθε λήμματος και της ορθογραφίας, επεκτείνεται στο ετυμολογικό και τους ιδιωματισμούς, κάνοντας χρήση προτάσεων όπου απαντάται η λέξη, τόσο σε αρχαία κείμενα όσο και σε βυζαντινά ή της οθωμανικής περιόδου.
Εκείνο που ιδιαίτερα χαρακτηρίζει το λεξικό, πέραν απ’ τον θησαυρό των στοιχείων και την επιστημονική του δομή, είναι η περιγραφική αμεσότητα και η γλαφυρότητα του ύφους, τα οποία συντείνουν σε μια πληρέστερη και βαθύτερη επικοινωνία μας με την ιστορία και τη λαογραφία του Νησιού μας.
Έτσι το έργο, πέρα απ’ την πολυσήμαντη τοπική προσφορά του, αποτελεί και ουσιαστική συμβολή στην ευρύτερη ιστορική έρευνα και μελέτη της πολιτιστικής ταυτότητας του Νησιού μας, αλλά και του Αιγαιοπελαγίτικου χώρου, που ιδιαίτερα σήμερα συνδέεται άμεσα με την ίδια την ύπαρξη του ελληνισμού.
Ο αναγνώστης απ’ την περιπλάνησή του σ’ αυτό το εξαίρετο λεξικό, θα υποχρεωθεί σε μια εσωτερική περισυλλογή και ένα βαθύτερο προβληματισμό γύρω απ’ τα φαινόμενα του καιρού μας, θα οδηγηθεί δε αναπόφευκτα σε μια λυτρωτική ανάταση, τόσο απαραίτητη, για να αντισταθεί στην αλλοτρίωση και τη φθορά, αλλά και να θεμελιώσει τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο κόσμο που τελικά όλοι μας αποζητούμε και θέλουμε.
Αγαπητέ Σπύρο αφήνεις σ’ εμάς μία ιστορική παρακαταθήκη του λεκτικού μας πλούτου, για την οποία οι επόμενες γενιές του Νησιού μας θα σ’ ευγνωμονούν.
