Δύο ώρες μετά, ξανακοίταξα από συνήθεια. 13:13. Περίεργο, σκέφτηκα. Την επόμενη μέρα, πάλι 11:11 ακριβώς. Και άρχισα να αναρωτιέμαι σοβαρά αν κάτι συμβαίνει ή αν τρελάθηκα τελείως. Το είπα σε έναν φίλο κάνοντας πλάκα και αυτός γέλασε. Μου λέει ότι του συμβαίνει συνέχεια το ίδιο πράγμα και πιστεύει ότι είναι κάποιο σημάδι από το σύμπαν. Εγώ δεν πιστεύω σε τέτοια πράγματα γενικά, αλλά παραδέχομαι ότι μου κίνησε την περιέργεια να ψάξω γιατί συμβαίνει αυτό.
Γιατί το μυαλό μας κολλάει τόσο πολύ σε αυτές τις αριθμητικές συμπτώσεις; Και γιατί τις θυμόμαστε ενώ ξεχνάμε τις χιλιάδες φορές που το ρολόι έδειχνε κάτι τελείως τυχαίο; Η αλήθεια είναι ότι αυτή η τάση να βλέπουμε μοτίβα παντού είναι βαθιά ριζωμένη μέσα μας. Εμφανίζεται σε κάθε πτυχή της ζωής μας, από τις καθημερινές αποφάσεις μέχρι τον τρόπο που διασκεδάζουμε. Ένας ξάδερφός μου για παράδειγμα παίζει στο https://spinfin-greece.com και μου έλεγε ότι έχει τους τυχερούς του αριθμούς που επιλέγει πάντα. Ξέρει ότι μαθηματικά δεν έχει νόημα, αλλά του δίνει μια αίσθηση ελέγχου που του αρέσει. Και δεν είναι ο μόνος. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποιον αγαπημένο αριθμό ή κάποια ημερομηνία που θεωρούν ξεχωριστή. Είναι κάτι πολύ ανθρώπινο τελικά.
Τι λέει η επιστήμη για όλα αυτά
Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν apophenia, δηλαδή την τάση να βλέπουμε συνδέσεις και μοτίβα εκεί που δεν υπάρχουν πραγματικά. Δεν είναι αρρώστια ούτε κάτι κακό ή ανησυχητικό. Είναι απλά ο τρόπος που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας εδώ και χιλιάδες χρόνια από την αρχή της ανθρωπότητας. Οι πρόγονοί μας επιβίωσαν ακριβώς επειδή έβλεπαν μοτίβα παντού γύρω τους. Αν άκουγαν κάποιον θόρυβο στους θάμνους, υπέθεταν αμέσως ότι είναι αρπακτικό και έτρεχαν να σωθούν. Καλύτερα να κάνεις λάθος και να τρέξεις άδικα εκατό φορές παρά να σε φάει ο λέοντας μια φορά.
Αυτό το ένστικτο έμεινε βαθιά μέσα μας ακόμα κι αν δεν κυνηγάνε πια λιοντάρια στους δρόμους της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης. Ο εγκέφαλός μας συνεχίζει να ψάχνει μοτίβα παντού γύρω του γιατί έτσι νιώθει πιο ασφαλής σε έναν κόσμο που πολλές φορές φαίνεται απόλυτα χαοτικός και ανεξέλεγκτος.
Οι αριθμοί που μας μαγεύουν
Έκανα μια μικρή έρευνα στους φίλους μου για το ποιους αριθμούς θεωρούν ξεχωριστούς και γιατί. Οι απαντήσεις ήταν πολύ ενδιαφέρουσες:
Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι σχεδόν κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει λογικά γιατί πιστεύει σε αυτούς τους αριθμούς. Απλά τους πιστεύουν και τελείωσε η συζήτηση.
Η ψευδαίσθηση του ελέγχου
Ένας καθηγητής ψυχολογίας μου είχε πει κάτι που μου έμεινε αξέχαστο για πάντα. Ο άνθρωπος δεν αντέχει την τυχαιότητα με τίποτα. Θέλει απεγνωσμένα να πιστεύει ότι υπάρχει κάποιο σχέδιο, κάποια κρυμμένη λογική πίσω από τα πράγματα που του συμβαίνουν. Ακόμα κι αν αυτή η λογική είναι εντελώς φανταστική, μας κάνει να νιώθουμε πολύ καλύτερα με τον κόσμο γύρω μας και τη θέση μας σε αυτόν.
Γι' αυτό βλέπουμε πρόσωπα στα σύννεφα και σε τυχαία αντικείμενα. Γι' αυτό ακούμε μηνύματα σε τραγούδια που παίζουν ανάποδα. Γι' αυτό πιστεύουμε ακράδαντα ότι το 11:11 σημαίνει κάτι σημαντικό όταν το βλέπουμε τυχαία. Ο εγκέφαλός μας προτιμάει πάντοτε μια ψεύτικη εξήγηση από καμία απολύτως εξήγηση.
Είναι κακό να πιστεύουμε σε τέτοια;
Εξαρτάται πώς το βλέπεις ο καθένας και πόσο μακριά είσαι διατεθειμένος να το πας. Αν έχεις έναν τυχερό αριθμό και σου φτιάχνει τη διάθεση να τον βλέπεις, γιατί όχι τελικά; Αν βλέπεις το 11:11 και κάνεις μια μικρή ευχή στο μυαλό σου, δεν βλάπτει κανέναν στον κόσμο. Είναι ένας ωραίος τρόπος να βάζεις λίγη μαγεία στην καθημερινότητα που πολλές φορές είναι βαρετή, επαναλαμβανόμενη και μονότονη.
Το πρόβλημα αρχίζει όταν οι αριθμοί και τα μοτίβα γίνονται εμμονή που σε κυριεύει. Όταν παίρνεις σοβαρές αποφάσεις βασισμένες αποκλειστικά σε αυτά. Όταν αφήνεις τη ζωή σου να καθορίζεται από τυχαίες συμπτώσεις αντί από καθαρή λογική και ώριμη σκέψη.
Η αλήθεια κάπου στη μέση
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι το σύμπαν μου στέλνει κρυφά μηνύματα μέσω του ρολογιού του κινητού μου. Αλλά παραδέχομαι ότι όταν βλέπω το 11:11 χαμογελάω λιγάκι μέσα μου. Είναι σαν ένα μικρό αθώο παιχνίδι με τον εαυτό μου που δεν κάνει κακό σε κανέναν και μου φτιάχνει τη στιγμή.
Ίσως τελικά δεν έχει και τόση σημασία αν τα μοτίβα είναι αληθινά ή φανταστικά. Σημασία έχει ότι μας κάνουν να σταματάμε για μια στιγμή μέσα στη βιασύνη και να προσέχουμε τον κόσμο γύρω μας με πιο ανοιχτά μάτια. Και σε μια εποχή που όλα τρέχουν με τρελή ταχύτητα και δεν προλαβαίνουμε τίποτα, ίσως αυτό να είναι αρκετό. Ίσως αυτές οι μικρές τυχαίες συμπτώσεις να είναι απλά μια υπενθύμιση να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά τη ζωή μας και να εκτιμήσουμε τις μικρές στιγμές της.
