Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Επιλεγμένα>>Η μοναξιά ως ένδειξη ψυχολογικών δυσκολιών

banner roots

Η μοναξιά ως ένδειξη ψυχολογικών δυσκολιών
20.05.2017 | 18:48

Η μοναξιά ως ένδειξη ψυχολογικών δυσκολιών

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Επιλεγμένα

Γράφει ο Πέτρος Κεχαγιάς

Η μοναξιά αποτελεί στοιχείο της καθημερινότητας πολλών ανθρώπων ανεξάρτητα από την ηλικία και το φύλο τους, το επάγγελμά τους και τη θέση τους στην κοινωνία. Είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα το οποίο προκύπτει από την αίσθηση απομόνωσης του ατόμου, ακόμη κι όταν αυτό βρίσκεται μέσα στο πλήθος.

Το συναίσθημα της μοναξιάς σχετίζεται άμεσα με την κοινωνική απομάκρυνση του ατόμου, ή την αίσθηση ότι απουσιάζει μία ικανοποιητική συναισθηματική σύνδεση με άλλους, σημαντικούς γι αυτόν ανθρώπους, όπως είναι η οικογένεια, οι φίλοι, οι ερωτικές σχέσεις, οι κοινωνικές ομάδες, κ.ά. Ο άνθρωπος που αισθάνεται μοναξιά είναι δυνατό να περιτριγυρίζεται από παρέες και φίλους, να δείχνει πως έχει έντονη κοινωνική ζωή και να δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς, όμως στην ουσία να μην καλύπτονται οι ανάγκες του για κατανόηση και συναισθηματική αλληλεπίδραση.

Συχνά, πολλοί υποστηρίζουν πως η μοναξιά που βιώνουν είναι προσωπική τους επιλογή και πως αυτή είναι σε κάθε περίπτωση προτιμητέα από παροδικές σχέσεις που καταλήγουν σε απογοήτευση και δυσαρέσκεια. Ένας χωρισμός ή μία απώλεια, ένα τραυματικό γεγονός ή η χρόνια ψυχολογική κακοποίηση, μπορούν να οδηγήσουν το άτομο στο να επιλέξει τη μοναξιά έναντι της κοινωνικοποίησης και τις προσπάθειας να δημιουργήσουν επαφές με άλλους, ακόμη κι εάν η απομόνωση πρόκειται για μία κατάσταση που τους προκαλεί θλίψη.

Η μοναξιά έχει «εξυμνηθεί» από τη λογοτεχνία, την ποίηση και τη μουσική ως η μόνη εναλλακτική λύση στο πένθος μίας απώλειας, ή ως αντίδραση σε δυσάρεστες καταστάσεις όπως η βία, οι καυγάδες, ο εθισμός και ο εκφοβισμός. Σε συνθήκες έντονου άγχους και ανασφάλειας, λέγεται πως η μοναξιά μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα προστασίας του ατόμου που έχει πληγωθεί.

Ακόμη, υπάρχει η διαδεδομένη πεποίθηση πως μέσα στη μοναξιά κάποιος μπορεί να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και να τον κατανοήσει ώστε να είναι σε θέση να τον βελτιώσει μελλοντικά, προσηλώνοντας την προσοχή του στις ανάγκες του κρατώτας αποστάσεις από τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί. Πράγματι, το βραχύχρονο βίωμα της μοναξιάς, που μπορεί να λειτουργήσει ως ένα συναισθηματικό αντανακλαστικό και άμυνα, ενδέχεται να έχει οφέλη για κάποιον που θα την επιλέξει, ώστε να αξιολογήσει πιο αντικειμενικά την κατάσταση της ζωής του και να λάβει χρήσιμες γι αυτόν αποφάσεις.

Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις το βίωμα της μοναξιάς φεύγει από τον συνειδητό έλεγχο του ατόμου και καταλήγει σε στάση ζωής -είτε παρουσιάζεται ως επιλογή, είτε ως μία δύσκολη κατάσταση την οποία επιθυμεί να αλλάξει- γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς του, διαμορφώνει την προσωπικότητά του και επιβαρύνει τη λειτουργικότητά του. Σε πολλές ψυχολογικές διαταραχές η μοναξιά εμφανίζεται ως ένα από τα βασικότερα συμπτώματα, αλλά μπορεί να γίνει και η ίδια αιτία για άλλες σημαντικές ψυχολογικές και σωματικές μειονεξίες.

Η κατάθλιψη έχει συσχετιστεί έντονα με το συγκεκριμένο συναίσθημα διαμορφώνοντας ένα φαύλο κύκλο όπου τα καταθλιπτικά συναισθήματα και η μοναξιά ενισχύουν διαρκώς το ένα το άλλο. Όμως η καταθλιπτική διαταραχή δεν αποτελεί τη μοναδική έκφανση της μοναξιάς. Το χρόνιο άγχος και το ιστορικό κρίσεων πανικού απομονώνουν το άτομο για λόγους ανασφάλειας και ντροπής. Επιπλέον, η ύπαρξη έντονου φόβου και φοβιών, όπως είναι η κοινωνική φοβία, η αγοραφοβία και ο φόβος απόρριψης διαμορφώνουν τις κατάλληλες συνθήκες για να αναπτυχθεί το δυσάρεστο συναίσθημα της μοναξιάς.

Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε αυτό το συναίσθημα με την κορυφή ενός παγόβουνο κάτω από την οποία υπάρχει μία μεγάλη επιφάνεια από προσωπικές δυσκολίες που μένουν αθέατες από ένα «γυμνό μάτι». Ένα ψυχικό τραύμα, μία κακοποιητική σχέση, ο εκφοβισμός σε σχολικά, επαγγελματικά και οικογενειακά πλαίσια, μία έντονη απώλεια και το συνεπακόλουθο πένθος, η υπερκόπωση και η έλλειψη ισορροπιών σχηματίζουν σταδιακά ένα περίπλοκο υπόστρωμα από σκέψεις και συναισθήματα για το πόσο μόνος μπορεί να νιώσει ένας άνθρωπος.

Ακόμη, σύνθετες ψυχολογικές καταστάσεις και ψυχιατρκές διαταραχές, όπως είναι οι διαταραχές προσωπικότητας, οι ψυχωτικές διαταραχές, ο εθισμός, και νευροψυχολογικά σύνδρομα (άνοια, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, νευροαναπτυξιακά σύνδρομα, κ.ά.) είναι ορισμένες από τις συνήθεις συνθήκες όπου η μοναξιά δεν παίρνει τη μορφή επιλογής, αλλά ενός συμπτώματος το οποίο χρήζει αντιμετώπισης.

Όποια κι εάν είναι τα πλαίσια μέσα στα οποία κάνει την εμφάνισή του το παραπάνω αίσθημα, στην ουσία υποδηλώνεται η έντονη δυσκολία του ανθρώπου αυτού να ενταχθεί σε κοινωνικά πλαίσια, να δημιουργήσει ικανοποιητικές συναισθηματικές σχέσεις, να επικοινωνήσει με λειτουργικό και δημιουργικό τροπο και να ικανοποιήσει το «αίσθημα του ανήκειν». Τέτοιου είδους δυσκολίες ενδέχεται να διαμορφώνονται ήδη από τη νεαρή, την παιδική, ακόμη και τη βρεφική ηλικία του ανθρώπου (μέσω του μη ασφαλούς δεσμού μητέρας-παιδιού) και να λάβουν διάφορες μορφές στα ηλικιακά στάδια που διανύει.

Αυτό που δε διακρίνει με ευκολία ένα άτομο που έχει εγκλωβιστεί σε συτή την αίσθηση είναι πως η μοναξιά δεν αποτελεί τη σωστότερη επιλογή που μπορεί να κάνει για να επιλύσει τις δυσκολίες του και πως η κατάσταση που διαμορφώνεται με το χρόνο κάνει το «παγόβουνο» όλο και πιο αιχμηρό.

Αν έχετε στον περίγυρό σας κάποιον άνθρωπο που χαρακτηρίζεται από έντονη και παρατεταμένη μοναχικότητα, είναι πιθανό να προσπαθήσει να σας εξηγήσει πως κάνει αυτό που του αρέσει για να ηρεμήσει. Απλώστε του το χέρι και δείξτε του άλλους, πιο χρήσιμους τρόπους για να απαλύνει ό,τι τον πονάει.

______________________________________________________

Ο Πέτρος Κεχαγιάς είναι Ψυχοθεραπευτής, MSc Νευροψυχολόγος - Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.gr

 

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το