Στην περίπτωση που η Μόσχα αποφασίσει να εισβάλλει το οικονομικό κόστος θα ήταν τεράστιο ενώ θα γινόμασταν μάρτυρες μιας ανθρωπιστικής καταστροφής, σημειώνει ο διπλωματικός συντάκτης του BBC James Landale.
Η Ρωσία συνεχίζει να διατηρεί μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις γύρω από την Ουκρανία και η Δύση εξακολουθεί να προειδοποιεί για τις ολέθριες συνέπειες εάν ο ρωσικός στρατός κάνει έστω και ένα βήμα πέρα από τα ρωσο-ουκρανικά σύνορα.
Είναι λοιπόν δυνατή η διέξοδος με τη βοήθεια της διπλωματίας , μια διέξοδος από αυτή την αντιπαράθεση που να είναι ειρηνική και ανθεκτική στον χρόνο; - αναρωτιέται ο συντάκτης του BBC για διπλωματικά θέματα.
Είναι γεγονός ότι στην παρούσα φάση της κρίσης οι διπλωμάτες αναζητούν έναν τρόπο που να ικανοποιεί όλες οι πλευρές , έναν δρόμο που να μην οδηγεί στο πόλεμο. Αλλά το να βρεις ένα τέτοιο μονοπάτι δεν είναι εύκολο.
Οποιοσδήποτε συμβιβασμός θα είχε ένα τίμημα. Υπάρχουν όμως ορισμένες πιθανές διαδρομές που δεν καταλήγουν απαραίτητα σε στρατιωτική σύγκρουση και συνεπώς σε αιματηρό αποτέλεσμα.
Η Δύση είναι σε θέση να πείσει τον πρόεδρο Πούτιν να υποχωρήσει ;
Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, οι δυτικές δυνάμεις θα αποτρέψουν αποτελεσματικά οποιαδήποτε εισβολή πείθοντας τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ότι το κόστος θα υπερέβαινε τα οφέλη.
Ο Πούτιν θα πρέπει να καταλάβει ότι οι ανθρώπινες απώλειες, οι οικονομικές κυρώσεις και το διπλωματικό πλήγμα θα ήταν συνέπειες πολύ χειρότερες για τη Μόσχα από τα στρατιωτικά οφέλη στο πεδίο της μάχης.
Ο Ρώσος πρόεδρος θα πρέπει να αναλογιστεί επίσης ότι η Δύση θα μπορούσε να υποστηρίξει ένα “αντάρτικο” στην Ουκρανία με αποτέλεσμα η Ρωσία να εγκλωβιστεί σε έναν δαπανηρό πόλεμο για χρόνια.
Παράλληλα ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα πρέπει να εκτιμήσει ότι δεν αποκλείεται το τεράστιο κόστος από την εμπλοκή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία να μείωνε την υποστήριξη που διαθέτει στο εσωτερικό της χώρας του και ως εκ τούτου θα απειλούσε την ηγεσία του.
Στο πλαίσιο αυτής της αφήγησης, η Δύση θα πρέπει επίσης να επιτρέψει στον κ. Πούτιν να διεκδικήσει μια διπλωματική νίκη, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως ειρηνικό πρωταγωνιστή που δεν ήταν πρόθυμος να απαντήσει στρατιωτικά στις προκλήσεις του ΝΑΤΟ.
Τότε ο κ. Πούτιν θα ήταν σε θέση να ισχυριστεί ότι τελικά έτυχε της πρέπουσας προσοχής από τη μεριά της Δύσης που έλαβε σοβαρά υπόψη της "τις νόμιμες ανησυχίες του για την ασφάλεια της Ρωσίας". Ταυτόχρονα η Μόσχα με αυτό τον τρόπο θα είχε υπενθυμίσει στον κόσμο ότι η Ρωσία είναι μια μεγάλη δύναμη και θα είχε ενισχύσει την επιρροή της στη Λευκορωσία και στην Ουκρανία.
Η δυσκολία με αυτό το αφήγημα είναι ότι θα ήταν εξίσου εύκολο ορισμένοι να υποστηρίξουν ότι ο κ. Πούτιν απέτυχε. Με τις αποφάσεις του θα είχε ενώσει τη Δύση κατά της Ρωσίας. Το ΝΑΤΟ θα είχε μετακινήσει δυνάμεις πιο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας και θα ενθάρρυνε τη Σουηδία και τη Φινλανδία να εξετάσουν το ενδεχόμενο ένταξης στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο .
Το πρόβλημα είναι ότι αν πράγματι ο κ. Πούτιν επιθυμεί να ελέγξει την Ουκρανία και να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ, υπάρχουν λίγοι λόγοι για τους οποίους μπορεί τώρα να υποχρεωθεί να υποχωρήσει, υπογραμμίζει ο διπλωματικός συντάκτης του BBC James Landale.
Το ΝΑΤΟ και Ρωσία ενδέχεται να συμφωνήσουν σε μια νέα συμφωνία για την ασφάλεια ;
Οι δυτικές δυνάμεις έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα συμβιβαστούν σε βασικές αρχές, όπως είναι η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας· το δικαίωμά της να επιδιώξει την ένταξη στο ΝΑΤΟ· που πρέπει να έχει μια "ανοιχτή πόρτα" σε οποιαδήποτε χώρα επιθυμεί να ενταχθεί.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ έχουν αποδεχθεί ότι υπάρχει προοπτική να βρεθεί κοινό έδαφος σε ευρύτερα ευρωπαϊκά ζητήματα ασφάλειας.
Αυτή η προοπτική θα μπορούσε να περιλαμβάνει την αναβίωση των συμφωνιών ελέγχου των εξοπλισμών που έχουν λήξει , ειδικότερα των συμφωνιών που αφορούν τη μείωση του αριθμού των πυραύλων και στις δύο πλευρές· την ενίσχυση των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των ρωσικών δυνάμεων και των δυνάμεων του ΝΑΤΟ· μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις στρατιωτικές ασκήσεις και τις θέσεις των πυραύλων· και συνεργασία σε δοκιμές αντι-δορυφορικών όπλων.
Η Ρωσία πάντως έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι η οποιαδήποτε διευθέτησε σε αυτά τα ζητήματα δεν θα αρκούσε για να ικανοποιήσει τη βασική ανησυχία της για το ενδεχόμενο να επιτραπεί στην Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, γεγονός που για τη Μόσχα θα έχει κόστος για τη ρωσική ασφάλεια.
Ωστόσο, εάν υποθέσουμε ότι το ΝΑΤΟ συμφωνεί να μειώσει σημαντικά την ανάπτυξη των πυραυλικών συστημάτων που διαθέτει , αυτή η απόφαση δεν αποκλείεται να ικανοποιούσε τουλάχιστον κάποιες από τις ρωσικές ανησυχίες και κατά κάποιο τρόπο, ο Πούτιν θα είχε ήδη σημειώσει κέρδη στο διπλωματικό πεδίο. Ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η Δύση άρχισε διάλογο με τη Μόσχα για την ασφάλεια με βάση τους όρους της Ρωσίας.
Είναι πιθανή η ανανέωση των συμφωνιών του Μινσκ ;
Πρόκειται για ένα πακέτο συμφωνιών που αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγματεύσεων το 2014 και το 2015 στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, το Μινσκ, το οποίο σχεδιάστηκε για να τερματιστεί ο πόλεμος μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων και των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία ανταρτών στην ανατολική Ουκρανία.
Προφανώς απέτυχε - οι μάχες συνεχίζονται. Αλλά τουλάχιστον άνοιξε ένα δρόμο για την κατάπαυση του πυρός και για μια πολιτική διευθέτηση βασισμένη σε ένα πιο ομοσπονδιακό σύνταγμα στην Ουκρανία.
Στη Δύση ορισμένοι ηγέτες θεωρούν ότι αναβίωση των συμφωνιών του Μινσκ θα μπορούσε να ήταν η λύση στην ουκρανική κρίση.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν έχει δηλώσει πρόσφατα ότι το Μινσκ είναι “η μόνη οδός που μας επιτρέπει να οικοδομήσουμε την ειρήνη”.
Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας έχει τονίσει στο BBC ότι “η αποκατάσταση του Μινσκ θα είναι μια ισχυρή διέξοδος προς την αποκλιμάκωση”.
Το πρόβλημα είναι ότι οι διατάξεις των συμφωνιών είναι περίπλοκες και αμφισβητούμενες.
Το Κρεμλίνο απαιτεί από την Ουκρανία να διενεργήσει τοπικές εκλογές με στόχο την ενδυνάμωση των φιλορώσων πολιτικών. Το Κίεβο από την πλευρά θέλει πριν πάρει μια οποιαδήποτε που να αφορά την ενεργοποίηση των συμφωνιών του Μινσκ, η Μόσχα πρώτα να αφοπλίσει και να απομακρύνει τους Ρώσους μαχητές που αντιστέκονται στον έλεγχο από την κεντρική κυβέρνηση .
Η μεγαλύτερη διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών είναι για το πόση αυτονομία θα έδινε η αναθεώρηση των συμφωνιών του Μινσκ στους αποσχισμένους θύλακες στο Ντονμπάς. Το Κίεβο φαίνεται να είναι πρόθυμο να παραχωρήσει ένα καθεστώς περιορισμένης αυτοδιοίκησης. Η Μόσχα όμως δεν φαίνεται να ικανοποιείται και επιμένει ότι οι διοικήσεις στο Ντονέτσκ και Λουχάνσκ πρέπει να έχουν λόγο στην εξωτερική πολιτική της Ουκρανίας και συνεπώς δικαίωμα βέτο στην ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Και αυτός είναι ο μεγάλος φόβος στο Κίεβο: ότι η αναβίωση των συμφωνιών του Μινσκ στην ουσία θα σημαίνει τον αποκλεισμό της Ουκρανίας να ενταχθεί κάποτε στο ΝΑΤΟ. Μια τέτοια συμφωνία είναι απίθανο να έχει τη λαϊκή υποστήριξη στην Ουκρανία , εκτιμά ο James Landale.
Υπάρχει περίπτωση η Ουκρανία να καταστεί ουδέτερη όπως η Φινλανδία ;
Στην αρχή της κρίσης, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες – αργότερα οι πληροφορίες αυτές θεωρήθηκαν αβάσιμες – Γάλλοι αξιωματούχοι είχαν προτείνει ότι το Κίεβο θα μπορούσε να ακολουθήσει το μοντέλο της Φινλανδίας.
Η Φινλανδία υιοθέτησε επίσημη ουδετερότητα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Είναι ένα ανεξάρτητο, κυρίαρχο και δημοκρατικό κράτος και παραμένει εκτός ΝΑΤΟ.
Με αυτό τον τρόπο η Ουκρανία θα απέφευγε την στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία και θα ικανοποιούσε την επιθυμία του Πούτιν να μη γίνει μέλος του ΝΑΤΟ.
Αλλά το ερώτημα είναι εάν η “φινλανδοποίηση” θα ετύγχανε της υποστήριξης του Κιέβου ; Πιθανώς όχι επειδή η ουδετερότητα θα άφηνε την Ουκρανία ευάλωτη στη ρωσική επιρροή.
Η ουδετερότητα θα ήταν μια σημαντική παραχώρηση από το Κίεβο, το οποίο θα έπρεπε να εγκαταλείψει τις ευρωατλαντικές φιλοδοξίες του ενώ είναι πολύ πιθανό επίσης να έκανε την προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ακόμα πιο απόμακρη.
Η τρέχουσα αντιπαράθεση στην Ευρώπη θα μπορούσε να γίνει το status quo ;
Είναι δυνατόν η τρέχουσα αντιπαράθεση να συνεχιστεί - αλλά να μειωθεί η ένταση με την πάροδο του χρόνου;
Η Ρωσία δεν αποκλείεται να αποφάσιζε να αποσύρει σιγά-σιγά τις δυνάμεις της από τα σύνορα με την Ουκρανία και ταυτόχρονα όμως να διατηρήσει στρατιωτικό εξοπλισμό και πυρομαχικά στην περιοχή για κάθε περίπτωση.
Παράλληλα η Μόσχα θα μπορούσε να συνεχίσει να υποστηρίζει τις δυνάμεις των ανταρτών στο Ντονμπάς. Και όλο αυτό το διάστημα, η πολιτική και η οικονομία της Ουκρανίας να αποσταθεροποιείται από τη συνεχή ρωσική απειλή.
Με τη σειρά της, η Δύση θα διατηρούσε την ενισχυμένη παρουσία του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη. Οι πολιτικοί και οι διπλωμάτες της θα συνέχιζαν να συνεργάζονται σποραδικά με τους Ρώσους ομολόγους τους, αλλά χωρίς να σημειώνεται ουσιαστική πρόοδος στις μεταξύ τους συνομιλίες.
Η Ουκρανία θα συνέχιζε να είναι σε πολύ δύσκολη θέση, αλλά τουλάχιστον δεν θα γινόταν πόλεμος μεγάλης κλίμακας.
Και σιγά σιγά η αντιπαράθεση θα “ξεθώριαζε” από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και θα εντασσόταν εκ νέου στη μακρά λίστα των “παγωμένων” συγκρούσεων που προκαλούν την προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης.
Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα, καμία από τις παραπάνω επιλογές δεν είναι εύκολη ή πιθανή. Όλες τους προβλέπουν τον συμβιβασμό που στην προκείμενη κρίση φαίνεται να είναι μια δύσκολη υπόθεση, καταλήγει η ανάλυση του διπλωματικού συντάκτη του BBC James Landale .
