Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Υγεία>>Η επίδραση του σχολικού εκφοβισμού στη μετέπειτα ζωή του θύματος

banner roots

Η επίδραση του σχολικού εκφοβισμού στη μετέπειτα ζωή του θύματος
26.04.2017 | 18:45

Η επίδραση του σχολικού εκφοβισμού στη μετέπειτα ζωή του θύματος

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Υγεία

Γράφει ο Πέτρος Κεχαγιάς
Ψυχοθεραπευτής, MSc Νευροψυχολόγος
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.gr

Πολλές διαχρονικές έρευνες διεθνώς επιβεβαιώνουν συστηματικά πως ο σχολικός εκφοβισμός (και γενικά ο εκφοβισμός στην παιδική ηλικία – γνωστός κυρίως ως bullying) έχει μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή του θύματος και του θύτη, ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν πως ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι ένα απλό φαινόμενο το οποίο κάποιος μπορεί να συνηθίσει να ζει με αυτό και πως αφήνει ανεξίτηλα σημάδια στη ψυχική κατάσταση του ατόμου.

Ως σχολικός εκφοβισμός νοείται η παραβατική συμπεριφορά εντός σχολικών πλαισίων η οποία στοχεύει στην πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου προς το θύμα μέσω της εκδήλωσης βίαιων συμπεριφορών. Ας σημειωθεί πως η βία μπορεί να λάβει πολλές μορφές, μία εκ των οποίων είναι η σωματική, στις οποίες εντάσσεται και η λεκτική, η κοινωνική, η σεξουαλική-γενετίσια και η ψυχολογική βία. Οι διακρίσεις σε βάρος μαθητών, οι ύβρεις και η λεκτική ταπείνωση, η κοινωνική απομόνωση κι ο σκόπιμος στιγματισμός, οι απειλές και η εκδικητικότητα είναι ορισμένες από τις εκφάνσεις του σχολικού εκφοβισμού στη σύγχρονη κοινωνία.

Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη και σε χώρες με προηγμένο εκπαιδευτικό σύστημα και εγκαθιδρυμένους μηχανισμούς κοινωνικής πρόνοιας, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία, καταδεικνύουν πως το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν κάνει διακρίσεις ως προς την ηλικία, το φύλο, το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, καθώς συμπεριφορές σκόπιμου και συνειδητού εκφοβισμού συναντώνται ακόμη και σε τάξεις των Νηπίων ή και σε εξωσχολικά πλαίσια, κάθε φορά που το θύμα έρχεται αντιμέτωπο με το θύτη.

Παρά την αντίληψη πως ο σχολικός εκφοβισμός είναι ικανός να θωρακίσει το θύμα, να το κάνει να αισθάνεται περισσότερο δυναμικό και να το οδηγήσει σε πρακτικές άμυνας απέναντι σε οποιονδήποτε θα του επιτεθεί εφεξής, τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι αλήθεια. Ένα σημαντικό εύρημα των προαναφερθέντων ερευνών είναι ότι τα παιδιά-θύματα είναι πολύ συχνά μέλη οικογένειας η οποία είτε αντιμετωπίζει δυσκολίες, είτε παραμελεί τα παιδιά ή τα κακοποιεί. Συμπεραίνεται πως ένα θύμα σχολικού εκφοβισμού έχει υψηλές πιθανότητες να δέχεται παρόμοια συμπεριφορά ακόμη κι από την οικογένειά του, γεγονός που κάνει το τραυματικό γεγονός της υφιστάμενης κακοποίησης ακόμη πιο έντονο και δυσβάσταχτο.

Φυσικά, το συμπέρασμα αυτό δεν μπορεί να γενικευτεί. Συμβαίνει κάποιες φορές τα παιδιά-θύματα να μεγαλώνουν σε γαλήνιες και αρμονικές οικογένειες, αλλά κυρίως λόγω της εσωστρέφειάς τους και της ντροπαλότητάς τους να μην προχωρούν σε κάποιο βήμα ενημέρωσης της οικογένειας ή των δασκάλων. Εντούτοις, οι σκέψεις και τα συναισθήματα που γεννιούνται στο μυαλό του παιδιού μπορούν να παραμείνουν εκεί για πολλά χρόνια και να το «συντροφεύουν» ακόμη και στην ενήλικη ζωή του.

Για να γίνει αντιληπτός ο μηχανισμός επίδρασης του εκφοβισμού στη ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού, αρκεί μία προσπάθεια κατανόησης της θέσης του παιδιού που είναι δέκτης του εκφοβισμού.

Κάποια από τα σημαντικότερα συμπτώματα στη ζωή του παιδιού είναι η μειωμένη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, καθώς και η αρνητική αντίληψη για το σώμα του, η οποία έρχεται ως αποτελέσμα της λεκτικής βίας και του στιγματισμού. Η αίσθηση ότι δεν είναι επιθυμητός/η, δεν αξίζει τη φιλία και την αγάπη των άλλων, είναι ανίκανος/η να κάνει συμμάχους ή συντρόφους και ότι δεν μπορεί να μοιραστεί τις δυσκολίες του/ης με κάποιον που μπορεί να εμπιστευτεί είναι χαρακτηριστικά της εικόνας που διαμορφώνει το παιδί για τον εαυτό του. Παράλληλα, το θύμα αντιμετωπίζει αυξημένο άγχος και φόβο έχοντας συνεχώς την αίσθηση πως πρόκειται να του συμβεί κάτι κακό, όπως το να γίνει περίγελος, να υπάρξει εκμετάλλευση ή σωματική βία εναντίον του. Καταθλιπτικά συμπτώματα, φοβίες και κρίσεις πανικού είναι πιθανό να εμφανιστούν και να επιμείνουν για μία μεγάλη περίοδο έως ότου αντιμετωπιστούν με ένα συστηματικό και θεραπευτικό τρόπο.

Με βάση τα παραπάνω, ένα σημαντικό ποσοστό των παιδιών που έχουν εμπλακεί σε σχολικό εκφοβισμό, τόσο από τη μεριά του θύματος, όσο και από αυτή του θύτη, θα εκδηλώσει κάποια στιγμή στην ενήλικη ζωή του ή στην εφηβεία κάποια ψυχιατρική διαταραχή όπως είναι η κατάθλιψη, διαταραχές άγχους, δυσκολίες προσωπικότητας και διαταραχές πρόσληψης τροφής. Αξίζει να σημειωθεί πως τα παιδιά που έχουν λάβει το διπλό ρόλο θύτη και θύματος, δηλαδή έχουν εκδηλώσει αλλά και έχουν δεχτεί εκφοβισμό, αντιμετωπίζουν υψηλότερες πιθανότητες εκδήλωσης ψυχιατρικών παθήσεων μελλοντικά συγκριτικά με τις υπόλοιπες ομάδες των παιδιών.

Γίνεται σαφές πως ο δέκτης του εκφοβισμού διαμορφώνει μία εικόνα για τον εαυτό του, τις ικανότητες και το μέλλον του που δεν είναι υγιής και λειτουργική. Η εικόνα αυτή είναι ικανή να τον οδηγήσει σε δυσάρεστες καταστάσεις κατά την ενηλικίωσή του που ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση, δυσκολίες στις σχέσεις, δυσπροσαρμοστικότητα, χαμηλούς στόχους ή εύκολη απογοήτευση, κ.α.

Με κάθε ευκαιρία είναι σκόπιμο να υπενθυμίζουμε στα παιδιά, όλων των ηλικιών, σε όλο το χρόνο, ακόμη και με το πέρας του σχολικού έτους, πως η πράξη του εκφοβισμού δεν είναι παιχνίδι και δεν έχει πλάκα για κανέναν, σε οποιαδήποτε μεριά του «γηπέδου» κι αν βρίσκονται.

 

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το