Για κάποιους ανθρώπους, όσα περισσότερα λαμπάκια φωτίζουν στους δρόμους και όσα περισσότερα χαμόγελα προβάλλονται σε διαφημίσεις, τόσο πιο έντονο γίνεται το συναίσθημα της θλίψης και του άγχους στις γιορτές.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι τις τελευταίες δεκαετίες οι γιορτές των Χριστουγέννων έχουν εμπορευματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, δίνοντας βαρύτητα στο να δημιουργήσουν την ανάγκη στους καταναλωτές να είναι ευτυχισμένοι, να χαμογελούν, να βρίσκονται πάντα με παρέα ή με ανθρώπους που τους αγαπούν και να ανταλλάζουν δώρα. Πιθανόν, μία τέτοια περιγραφή των Χριστουγέννων να μη ταιριάζει με το πραγματικό νόημά τους. Δεν είναι όμως πάντα εύκολο να εστιάσουμε στην ουσία και όχι στην εικόνα.
Μία σημαντική πλευρά της «μελαγχολίας των Χριστουγέννων» είναι η μοναξιά. Καθώς στις εορταστικές διαφημίσεις προβάλλονται εικόνες συντροφικότητας, ερωτευμένων ζευγαριών, ειρηνικών οικογενειακών καταστάσεων, χαρούμενων φίλων, στην πραγματική ζωή πολλών ανθρώπων τέτοιες καταστάσεις φαντάζουν ξένες, ή ακόμη και επιθυμητές. Το αίσθημα της μοναξιάς έρχεται αντιμέτωπο με την κοινωνική ζωή που «επιβάλλεται» να έχουμε στα γιορτές για να είμαστε ευτυχισμένοι. Πολύ συχνά αυτή η σύγκρουση είναι μετωπιαία και από αυτήν προκύπτουν αρνητικά συναισθήματα τα οποία γιγαντώνουν τη μοναξιά. Ακόμη κι αν η μοναξιά ήταν κάτι που μας χαρακτήριζε όλο το χρόνο, στο διάστημα των γιορτών βγαίνει έντονα στην επιφάνεια και μας ταλαιπωρεί.
Μία άλλη παράμετρος είναι η οικονομία και οι αγορές. Είναι δεδομένο πως τόσο η γενική, όσο και η ατομική οικονομία τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί· η κρίση επηρεάσει τη ζωή πολλών νοικοκυριών. Ωστόσο, έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε τις γιορτές των Χριστουγέννων ως μία περίοδο ανταλλαγής δώρων, υλικής προσφοράς προς τους αγαπημένους μας ανθρώπους, χρωματιστών περιτυλιγμάτων, φιόγκων, επίσκεψης σε καταστήματα… Είναι όμορφο να προσφέρεις σε αυτούς που αγαπάς και σε αγαπούν· για αρκετούς ανθρώπους όμως αυτό είναι αδύνατο. Καθώς για πολλούς δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα αγοράς δώρων, παρόλο που μπορεί να υπάρχει μεγάλη θέληση, ο φόβος και η αγωνία ότι θα απογοητεύσουν τους ανθρώπους τους τούς οδηγεί στη θλίψη και τη μελαγχολία.
Στα Χριστούγεννα όλα είναι έντονα, και ίσως κάποιες φορές σε μεγάλο βαθμό. Τα πολύχρωμα φώτα, οι περίπλοκες διακοσμήσεις, οι ρυθμοί των τραγουδιών, τα εορταστικά μοτίβα διαμορφώνουν μία συναισθηματική κατάσταση στην οποία πολλοί άνθρωποι, και κυρίως τα παιδιά, ανταποκρίνονται με μεγάλη ευχαρίστηση και χαμόγελα! Το Χριστουγεννιάτικο περιβάλλον έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μας ξυπνάει συναισθήματα ευφορίας, αγάπης και θαλπωρής. Από την άλλη, ένα τόσο περίτεχνο και «λαμπερό» περιβάλλον μπορεί να μας προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που σκόπευε να έχει. Άτομα επιρρεπή στο άγχος και την κατάθλιψη δε βλέπουν πάντα θετικά τις «ορδές» των φώτων των Χριστουγέννων.
Η αλλαγή του χρόνου, ως ένα μεταβατικό στάδιο, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για τη ζωή μας. Έχουμε συνηθίσει τις τελευταίες μέρες του χρόνου να πραγματοποιούμε την ανασκόπηση της χρονιάς, να αξιολογούμε τι έχουμε πετύχει και τι όχι από τους στόχους μας, τι αλλάξαμε και τι κρατήσαμε στη ζωή μας, πόσο ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι αισθανθήκαμε. Ακόμη, νιώθουμε ότι οφείλουμε στον εαυτό μας, στις πρώτες μέρες της καινούριας χρονιάς, να βάλουμε καινούριους στόχους, να πετύχουμε ό,τι δεν καταφέραμε πριν, να είμαστε πιο ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι από ό,τι ήμασταν μέχρι τώρα. Συμβαίνει όμως συχνά, είτε να θέτουμε μη ρεαλιστικούς στόχους, είτε να αντιμετωπίζουμε αντικειμενικές δυσκολίες (π.χ. ανεργία, μείωση μισθών), είτε να αφήνουμε το χρόνο να περνάει αναξιοποίητος. Έτσι, μπορεί να καταλήξουμε σε έναν αρνητικό απολογισμό της χρονιάς , εν μέσω Χριστουγέννων, που δε θα μας γεμίσει με την αισιοδοξία που περιμέναμε.
Οι ειδικοί σημειώνουν πως την περίοδο των Χριστουγεννιάτικων εορτών αυξάνονται τα περιστατικά κρίσης άγχους και κατάθλιψης τα τελευταία χρόνια. Φαίνεται πως η μελαγχολία είναι μία σημαντική, αλλά συχνά αθέατη πλευρά των γιορτών η οποία μπορεί να κυμαίνεται από μία μικρή νοσταλγία, έως περιπτώσεις σοβαρής αυτοαμφισβήτησης και αυτοτιμωρίας.
Ακόμη και αν το αληθινό νόημα των Χριστουγέννων έχει σκεπαστεί από τις εικόνες με τις χρυσές γιρλάντες και τα πλούσια τραπέζια, έχουμε πάντα το περιθώριο να τραβήξουμε το «σεντόνι».
Δύο ζεστά λόγια και μία δυνατή αγκαλιά θα ήταν ίσως ένα πολύ καλύτερο δώρο για κάποιους που «κάτι τους πιάνει τις γιορτές»…
Πέτρος Κεχαγιάς
MSc Νευροψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ.
www.facebook.com/psychologoslimnos
www.psychologoslimnos.weebly.com
