Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Επιλεγμένα>>«Πότε θα μάθεις να συμπεριφέρεσαι σωστά;» | Βασικοί κανόνες διαπαιδαγώγησης

banner roots

«Πότε θα μάθεις να συμπεριφέρεσαι σωστά;» | Βασικοί κανόνες διαπαιδαγώγησης
02.08.2017 | 16:40

«Πότε θα μάθεις να συμπεριφέρεσαι σωστά;» | Βασικοί κανόνες διαπαιδαγώγησης

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Επιλεγμένα

Γράφει η Φανή Λούγκλου, ΜΑ
Κλινική ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος

«Είσαι χαζή».  Ένα τετράχρονο κοριτσάκι αρνείται να πει καλημέρα στη φίλη της μαμάς και την αποκαλεί χαζή πριν κρυφτεί πίσω από τη μαμά της. Η μαμά ζητά συγγνώμη, μαλώνει τη μικρή μπροστά στη φίλη και κάνει και το σχετικό κήρυγμα.  Το κοριτσάκι θυμώνει και αποκαλεί και τη μαμά χαζή.  Η μαμά αρχίζει τις απειλές, αφού το κήρυγμα δεν έπιασε τόπο.  Η κόρη της βάζει τα κλάματα, η μαμά λέει στη φίλη της «βλέπεις τι τραβάω;» πιάνει τη μικρή από το χέρι και τη σέρνει φεύγοντας βιαστικά.

Η μαμά θεωρεί ότι το μάθημα περί ευγένειας έχει πάει κατ’ ανέμου, η μικρή πιστεύει ότι η μαμά είναι κακιά (ίσως να το φωνάζει κιόλας μέσα στο δρόμο) και κυριαρχεί η απογοήτευση, ο θυμός και η ερώτηση «πότε θα μάθεις να συμπεριφέρεσαι σωστά;»

Τα παιδιά, ειδικά τα παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, χαρακτηρίζονται από έλλειψη ενσυναίσθησης, εγωκεντρισμό και αυθορμητισμό.  Είναι δύσκολο να καταλάβουν γιατί πρέπει να πουν καλημέρα με χαμόγελο σε μια κυρία, φίλη της μαμάς, που δεν γνωρίζουν.  Αν δε θέλουν να μιλήσουν, δε θα μιλήσουν!   Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να τους διδάξουμε κοινωνικές δεξιότητες, υπευθυνότητα, και να τους μάθουμε να συμπεριφέρονται με ευγένεια και με σεβασμό.

Πώς μαθαίνουν τα παιδιά; Πρώτα απ’ όλα μαθαίνουν από το παράδειγμά μας. Ας σκεφτούμε πόσες φορές έχουμε αποφύγει να μιλήσουμε σε κάποιον γιατί δε θέλουμε.  Ας σκεφτούμε πόσες φορές έχουμε αφήσει τα παπούτσια μας ή το παλτό μας πεταμένα.  Ας σκεφτούμε πόσες φορές αφήσαμε το φαγητό μας στο πιάτο μας γιατί δε μας άρεσε.  Τώρα ας σκεφτούμε πόσες φορές ζητήσαμε από τα παιδιά να κάνουν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που τους δείχνουμε και πόσες τιμωρίες έχουν μπει γιατί δεν υπάκουσαν.  Άρα, πριν αρχίσουμε τις διαταγές, καλό θα είναι να δούμε τι πρότυπο είμαστε.

Επίσης τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την επιβράβευση.  Θεωρητικά, όταν μια συμπεριφορά επιβραβεύεται, επαναλαμβάνεται και όταν τιμωρείται, εξαφανίζεται.  Όλα αυτά όμως στη θεωρία, γιατί αν μετρήσουμε πόσες φορές έχουμε τιμωρήσει ένα παιδί και μετά επαναλαμβάνει ακριβώς την ίδια συμπεριφορά, πρακτικά συμβαίνει μάλλον το αντίθετο.  Τις περισσότερες φορές η επιβράβευση και η τιμωρία δε χρησιμοποιούνται σωστά.  Η επιβράβευση μετατρέπεται σε δωροδοκία («κάτσε ήσυχος και θα σου πάρω παγωτό») που μαθαίνει στο παιδί ότι αξίζει να συμπεριφέρεται καλά μόνο όταν έχει κάτι να κερδίσει.  Η τιμωρία από την άλλη τις περισσότερες φορές επιβάλλεται όταν είμαστε θυμωμένοι με αποτέλεσμα να είναι άδικη, υπερβολική και να μη δίνει στο παιδί να καταλάβει ότι η συμπεριφορά του ήταν που το οδήγησε σε την αρνητική συνέπεια.  Εφόσον δε γίνεται η σύνδεση ανάμεσα στην πράξη και τη συνέπεια, η συμπεριφορά θα επαναληφθεί. 

Επιπλέον, τα παιδιά μαθαίνουν σταδιακά.  Δεν μπορούμε να τους διδάξουμε τα πάντα σε μια στιγμή.  Γι αυτό είναι σημαντικό να αξιολογούμε τις συμπεριφορές ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και τη σοβαρότητα της κατάστασης, ώστε και τα παιδιά και εμείς να μην κουραζόμαστε από τους πολλούς περιορισμούς, τα πολλά «μη» και τους πολλούς κανόνες.  Δεν είναι δυνατό να τα ελέγχουμε όλα, καθώς δε θα είμαστε αποτελεσματικοί κα θα καταλήξουμε να βλέπουμε τα παιδιά μόνο ως ανυπάκουα που αρνούνται να κάνουν αυτό που τους λέμε.  Ανάμεσα στο να μην πει ευχαριστώ και να δαγκώσει ένα άλλο παιδάκι στην παιδική χαρά, πιο είναι πιο σημαντικό; με ποιο αξίζει να ασχοληθούμε και με ποιον τρόπο;

Τα παιδιά χρειάζονται τρόπο για να μάθουν κάτι.  Ανάλογα με την ηλικία, το αναπτυξιακό επίπεδο και την προσωπικότητα του παιδιού, ο τρόπος που θα χρησιμοποιηθεί μπορεί να έχει θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.  Τα μικρά παιδιά δε μαθαίνουν μέσα από μεγάλες και σοβαρές συζητήσεις.  Τα παιδιά με δύσκολη ιδιοσυγκρασία δε μαθαίνουν μέσα από τις τιμωρίες και την επιβολή της εξουσίας.  Κανένα παιδί δε μαθαίνει με το να το ντροπιάζουμε. Κανένα παιδί δε μαθαίνει όταν το φοβίζουμε.  Κανένα παιδί δε μαθαίνει με το ξύλο (και δεν ισχύει το «κι εμείς φάγαμε ξύλο και μάθαμε»!).  Τα παιδιά μαθαίνουν με τη συνεργασία, το σεβασμό και την εκτίμηση. 

Τέλος, τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τις εμπειρίες.  Αν δεν κινδυνεύει η ζωή τους ή η σωματική ακεραιότητά τους, τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από αυτό που τους συμβαίνει.  Συχνά προσπαθούμε να προστατέψουμε τα παιδιά από τα αρνητικά συναισθήματα και τις αρνητικές εμπειρίες.  Και τα δύο όμως είναι πηγή μάθησης.  Ποτέ δε θέλουμε το παιδί μας «να πάθει για να μάθει» αλλά ενίοτε αυτά τα μαθήματα είναι πολύ σημαντικά κι εμείς πρέπει να είμαστε κοντά τους ως υποστηρικτές, συνοδοιπόροι και συμπαραστάτες και όχι για να κουνήσουμε το δάχτυλο και να πούμε «καλά να πάθεις» ή «στα λεγα εγώ».

Ένα σχόλιο που συχνά ακούω από γονείς είναι ότι όλα αυτά είναι ουτοπικά, δεν είναι δυνατό να συμβούν γιατί η σχέση με τα παιδιά είναι μια καθημερινή μάχη.  Συνήθως αυτοί οι γονείς αναζητούν το τέλειο, και αυτό ναι, δεν υπάρχει.  Δεν είναι δυνατό όλα να κυλούν ήρεμα, συνεργατικά, χωρίς συγκρούσεις.  Και τα παιδιά και οι γονείς είναι άνθρωποι με άποψη (ναι και τα παιδιά έχουν άποψη από τη βρεφική τους ηλικία!) και αναπόφευκτα θα συγκρουστούν.  Η διαπαιδαγώγηση δεν είναι ευθεία γραμμή.  Το βάρος όμως της διατήρησης μιας σχετικής συνεργασίας πέφτει στους γονείς.  Εκείνοι λοιπόν, αντί να αναζητούν το 100% από τους ίδιους και το παιδί τους, ας δουλέψουν στο 51%. Στις 100 φορές δηλαδή, οι 51 ας είναι ήρεμες και συνεργατικές και οι 49 με νεύρα και θυμό.  Διαλέγοντας τις μάχες μας και αξιολογώντας τις συμπεριφορές, μπορούμε να κάνουμε αυτό το διαχωρισμό.

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το